"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Nederlander vermist

Zaterdag, 23 januari, 2021

Geschreven door: Hans Akerboom
Artikel door: Jan Stoel

Verdienstelijk debuut met een diplomatiek tintje

[Recensie] Jemen is een van de armste landen van de Arabische wereld. Het ligt strategisch aan de Rode Zee en de Golf van Aden en is belangrijk voor de doorvoer van aardolie uit Saoedi-Arabië. Al jaren is het land verwikkeld in een burgeroorlog tussen het noorden en het oorspronkelijk communistische zuiden. Samenvoeging van Noord- en Zuid-Jemen tot één land, van bovenaf opgelegd, kan die stammencultuur niet zomaar vervangen. 

In dit Jemen speelt zich de literaire thriller Nederlander vermist van Hans Akerboom af. Akerboom is momenteel consul-generaal in de Koerdische Autonome Regio in Irak, met als standplaats Erbil. Eerder werkte hij als diplomaat in Jemen. 

Op lange tenen staan

Akerboom weet zijn kennis van Jemen en zijn ervaringen in de diplomatie te verweven in een thriller waarin een raadselachtige verdwijning en een liefdesverhaal een rol spelen. De subtiliteit van het diplomatieke kom je in dit verhaal steeds opnieuw tegen: voorkomen dat je op lange tenen gaat staan, je zo opstellen dat je wel het doel dat je voor ogen bereikt, het doelgericht onderhouden van relaties, grenzen aftasten, resultaten boeken waar beide partijen zich in kunnen vinden en koorddansen met taal en beleefdheden. Dat alles maakt deze literaire thriller tot een schaakspel waarin iedere zet weloverwogen is. 

Dans Magazine

Ruud van Winderen is opgeleid tot docent geschiedenis, maar wil niet voor de klas. “Alleen al de gedachte dat ik elk jaar verouder en aftakel, terwijl mijn gehoor dezelfde leeftijd blijft houden, geeft mij koude rillingen”. Als reisleider trekt hij de wereld rond en schrijft artikelen over met name het Verre Oosten. Als hij helpt een meisje te vinden, krijgt hij een freelancecontract om mensen op te sporen. Hij is succesvol, heeft een status als ‘internationaal rechercheur’, verdient goed, maar geeft niets op aan de belastingen. En dan heb je een probleem. Hij heeft dringend geld nodig. 

Oorlog en terrorisme

Als een deus ex machina krijgt hij een erg goed betaalde opdracht. De zeer bemiddelde zakenman Rudolph De Bruyn is op zoek naar zijn zoon Kees-Jan, een avontuurlijk type. Hij is twee maanden eerder naar Jemen vertrokken en sindsdien spoorloos. De ambassade aldaar is op de hoogte van de vermissing en wil Ruud graag helpen bij zijn zoektocht.

Joyce, stewardess en geliefde van Ruud, ontraadt hem de reis naar het land waar oorlog en terrorisme heersen. Ruud gaat toch. Felix van Moorsel, arabist en tweede ambassadesecretaris, introduceert hem overal en helpt waar hij kan. Felix blijkt een goede vriend van Kees-Jan te zijn en heeft aan De Bruyn senior Ruud voorgesteld als degene die Kees-Jan kan terugvinden. Toeval? 

Ruud komt erachter dat een amoureuze relatie Kees-Jan in de problemen heeft gebracht. Dat heeft geleid een conflict tussen de sjeiks van twee belangrijke stammen. De oplossing ligt binnen handbereik, maar blijkt dan toch complexer. Uiteindelijk liggen de relaties tussen de belangrijkste personages heel anders dan ze lijken. Het leidt tot een zinderende, onverwachte ontknoping.

Angst, onzekerheid en wanhoop

Nederlander vermist kent twee grote verhaallijnen. Eén vertelt vanuit het ik-perspectief van Ruud wat hij meemaakt in Jemen. De tweede verhaallijn beschrijft wat iemand doormaakt als hij in Jemen gevangen wordt gehouden. Het gaat over angst, onzekerheid en wanhoop. Met subtiele aanwijzingen licht de auteur tipjes van de sluier op over dit personage.

Liefde is een belangrijk thema in het boek. Pas op het einde besef je de impact van het motto van het boek, via een citaat van Khalil Gibran: “Als de liefde je wenkt, volg haar dan, ook al zijn haar wegen nóg zo zwaar en steil.” 

De spanning neemt pas toe als het verhaal over meer dan de helft is. Dan laat het verhaal je ook niet meer los. De auteur beschrijft de chaos in het land: iedereen lijkt een Kalasjnikov en een pistool te hebben, de stammenstructuur, de omgangsvormen die horen bij de diplomatie, de gebruiken in het land, de anarchie in het verkeer, het verschil tussen rijk en arm, de belangenverstrengelingen, het uithuwelijken van vrouwen, het gevoel van onveiligheid. Daartegenover staat de schoonheid van het land, die echter wel een beetje de vaart uit het verhaal halen. 

Hans Akerboom heeft een prettige vertelstem, laat verrassende taalvondsten zien. Rudolph De Bruyn die “de aroma’s uit zijn sigaar trekt”. En over de stad Shehara: “De gebouwen lijken van hieruit op de slechte tanden van de chauffeur: grauw, onregelmatig en met hier en daar een gapend gat.” 

Nederlander vermist is zorgvuldig opgebouwd en naarmate het verhaal zich verder ontwikkelt neemt ook het tempo toe. Een verdienstelijk debuut.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles