Schilderkunst, fotografie en film 1920 – 1940
[Recensie] De opkomst van nieuwe media zorgde in het begin van de vorige eeuw voor bijzondere kunsthistorische ontwikkelingen. Fotografie en film beïnvloedden ook de schilderkunst. De kunsthistorisch inleiding op het boek Nieuwe kaders beschrijft het neorealisme in de periode 1920 – 1940, die gekenmerkt wordt door een eigentijdse, zakelijke inslag.
Schilder Charley Toorop was gefascineerd door de opkomende film en was betrokken bij de Nederlandsche Filmliga. Van hem zijn diverse schilderijen afgebeeld waarin de invloeden van film herkenbaar zijn. Diezelfde wederzijdse beïnvloeding van film en schilderij zien we ook bij de schilder Pyke Koch.
Kunstenaars in deze tijd worden geboeid door het moderne stadsleven dat zich sterk ontwikkelt: “…. Filmmakers, fotografen en beeldend kunstenaars keken met gulzige ogen naar wat zich in Berlijn en Parijs afspeelde en toonden een vernieuwende blik op het stadsleven”, pagina 42.
De straat, winkels en etalages met winkelende mensen, de bedrijvigheid in de havens werden op foto’s vastgelegd maar vormden ook nieuwe onderwerpen voor schilders. Carel Willink gebruikte fotografie als vorm van voorstudie zoals enkele afbeeldingen van de zeppelin laten zien.
Een opvallend fenomeen zijn de schedels die op foto en in schilderijen worden vastgelegd.
Een ander hoofdstuk is gewijd aan Paul Citroen. Hij speelde “… in het interbellum een sleutelrol als kunstenaar, fotograaf, docent, publicist, kunsthandelaar en netwerker”, pagina 88.
Fascinerend is de opkomende aandacht voor close-up, gestimuleerd door de fotografie. De oude kunstvorm van het stilleven, populair in de 17e eeuw, beleefde daarom een revival. Het boek “Nieuwe kaders” toont talrijke objecten en ook aspecten uit de natuur die van dichtbij worden afgebeeld.
Nieuwe kaders is aantrekkelijk vormgegeven op wat groter formaat, rijk geïllustreerd en geeft zo een mooi tijdsbeeld van deze periode. Het behoort bij de gelijknamige tentoonstelling in museum MORE en belicht nog niet vaak besproken kunstzinnige verbindingen in de periode tussen 1920 en 1940. Boek en tentoonstelling zijn samengesteld door conservator Marieke Jooren, in samenwerking met kunst- en fotohistoricus Flip Bool en filmhistoricus Vera de Lange.
De tentoonstelling is tot 21 januari te zien in Museum More
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
