Een schokkend boek
[Recensie] Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist voor het tv programma Zembla, presenteert in zijn boek Nieuwe kruisvaarders “… geen theologische of godsdienstsociologische verhandeling, maar een journalistieke zoektocht” (p. 10). De resultaten zijn er echter niet minder ingrijpend om. Kortgezegd komt het erop neer dat behoudende, conservatieve christenen van de SGP – en minder prominent ook wel van de CU – sympathie koesteren voor bepaalde ideeën van ultrarechtse politici als Baudet. Deze politici staan op hun beurt positief tegenover het christendom, niet zozeer om inhoudelijke redenen maar zij beschouwen het christendom als een culturele identiteit die bij ons land hoort, een zogenaamde ‘identity marker’. Dat leidt tot uitspraken van Baudet als “God is rechts, daar ben ik van overtuigd!” en: “Onze fantastische religie” (p. 82 en p. 84).
Sander Rietveld legt helder uit hoe behoudende, conservatieve christenen denken en geloven en welke politieke consequenties dat heeft: “ze zien zichzelf als slachtoffers van een links complot” (p. 59). Deze christenen blijken tegenwoordig dan ook gevoelig voor allerhande complottheorieën en scharen zich achter politici die zich tegen de islam, Europa en immigratie keren. Wie ons land ook in kerkelijk opzicht een beetje kent, weet dat verreweg de meeste christenen zich hier niet in herkennen en er niet mee geassocieerd willen worden.
Dit boek legt tal van interessante verbanden tussen een bepaald type geloof en politiek, vandaar de intrigerende ondertitel De heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten. Het boek schetst ook de sfeer waarbinnen gebeurtenissen zich afspelen en zo komt een beeld naar voren dat op z’n minst te denken geeft en eigenlijk zorgelijk is.
De boektitel zelf refereert aan paus Urbanus die in 1095 opriep tot de kruistochten onder de slogan ‘God wil het’. Op een andere manier zien we vandaag hetzelfde gebeuren. De nieuwe kruisvaarders roept bij mij dan ook allerlei gevoelens op:
- Intrigerend: de voor een buitenstaander vaak minder zichtbare verbanden en contacten die er zijn tussen kleine christelijke partijen en ultrarechtse politici. Ze worden in dit boek goed gedocumenteerd blootgelegd.
- Beangstigend: geldstromen waar een gewoon mens geen weet van heeft die ontmoetingen in congressen en organisaties mogelijk maken, ook vanuit de VS. Op allerlei manieren zijn deze gelijkgezinden zo in staat om elkaar in hun strategie te versterken.
- Teleurstellend: de vaak stellige wijze waarop het christelijk geloof wordt verbonden met de politieke tijdgeest en het gebrek aan kritische zelfreflectie van een bepaalde groep christenen. De geschiedenis van het christendom had hen toch wijzer moeten maken!
Sander Rietveld heeft in dit boek Nieuwe kruisvaarders belangrijk werk verricht en presenteert een gedegen onderzoek dat ruime aandacht verdient. Het is te hopen dat dit boek vele lezers krijgt met leidinggevende en invloedrijke posities in kerken en politieke partijen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
