Leren alleen te zijn
[Recensie] Hoe is het om eenzaam te zijn? Geestelijk verzorger Marinus van den Berg (73), zelf al een tijdje met pensioen, weet met zijn Ode aan de eenzaamheid een snaar te raken als het gaat om de vraag of hoe erg het is om te maken te krijgen met teruggeworpen zijn op zichzelf, eigen gedachten en niet of nauwelijks nog sociale contacten kunnen onderhouden.
Van den Berg is een veelschrijver die zelf makkelijk woorden kan geven aan wat er in mensen omgaat, maar daarbij ook eigen gevoelens niet uit de weg gaat. Als celibatair levend priester werd hij verpleeghuispastor en bleef actief als spreker en publicist over thema’s als afscheid, rouw, verlies en zorg. Hij weet te communiceren zonder in hulpverlenersjargon of kerkelijke geheimtaal te vervallen.
Ook in deze coronatijd is hij weer standby in met name verpleegtehuizen waar een beroep op hem wordt gedaan. Dat Van den Berg daarbij niet veel meer vraagt dan “hoe het leven nu voor u is”, zonder enige vooringenomenheid of sturing is ook de kracht van zijn benadering en de weerslag daarvan in zijn veelschrijverij.
In Ode aan de eenzaamheid pendelt de pastor heen en weer tussen gewenste en ongewenste eenzaamheid. Zo wil hij ruimte scheppen en mensen adem geven, maar wel met oog voor wat kan verstikken en voor wat mensen ziek van eenzaamheid kan maken.
Zonder al te veel af te doen van de kwalijke kanten van (ongewenste) eenzaamheid, – nog eens extra versterkt in deze coronatijd – pleit de pastor ervoor de eigen eenzaamheid onder ogen te zien. Zo adviseert hij meer aandacht te hebben voor leren alleen te zijn en voor de kunst om iemand alleen te laten (niet te verwarren met in de steek laten). Je eigen eenzaamheid omarmen is voor hem jezelf aanvaarden. Je kunt ook leren praten over eenzaamheid zonder zielig te hoeven doen.
Hart van zijn Ode aan de eenzaamheid is een brief van een leeftijdsgenoot die op zijn verzoek beeldend onder woorden weet te brengen wat voor haar eenzaam zijn betekent.
Alleen zijn went nooit, zo schrijft zij, tenzij we als mens in staat zijn om vanuit onze diepere oorsprong te leven en daarmee in en met onszelf overal thuis te zijn. Dus ook in het alleen-zijn.
“Maar die staat van mens-zijn vraagt een ontwikkeling die nog niet heel veel mensen hebben bereikt, denk ik. Ik in ieder geval nog niet”.
Zijn eigen celibatair leven en de daarmee verbonden eenzaamheid gaat Van den Berg niet uit de weg. Dit levert voor hem zo haar eigen pijn op, maar ook haar eigen mogelijkheden. Dit ondanks zijn pleidooi celibaat en priesterschap van elkaar los te koppelen. “Zelf heb ik mijn weg gevonden, met de mensen die mij lief en dierbaar zijn”.
Het lezen van Ode aan de eenzaamheid is alsof iemand je een bezoekje brengt en je een vraag stelt waar je je vervolgens probeert een antwoord op te formuleren.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
