"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Ondergeschikt

Dinsdag, 3 april, 2018

Geschreven door: Angela Saini
Artikel door: Mischa Brendel

Vooroordelen in de wetenschap

Vorig jaar werd het boek Inferior; How Science Got Women Wrong and the New Research That’s Rewriting the Story van de Britse wetenschapsjournalist Angela Saini gepubliceerd. Het boek werd door Physics World uitgeroepen tot boek van het jaar. Onlangs verscheen de Nederlandse vertaling.

Saini, die onder meer een ingenieurstitel draagt, gaat in dit boek in op de gendervooroordelen in de wetenschap en op zoek naar de oorsprong van deze vooroordelen. Want hoewel de wetenschap vaak claimt objectief te zijn en is gefundeerd op controleerbaarheid en zelfcorrectie, is er ook in deze wereld veelal sprake van een visie die mannen bevoordeelt, stelt Saini. Dat is nogal een uitspraak over iets dat gerust beschouwd kan worden als een hoeksteen van de moderne samenleving. Doordat mannen veel vlakken van de wetenschap domineren, zo stelt Saini, wijdt deze sekse zichzelf – al dan niet bewust – een leidende, dominante rol toe.

Wie bang is voor een eenzijdig betoog kan opgelucht ademhalen. Saini begint haar boek, Ondergeschikt – Hoe kennis over vrouwen ons misleidt en wat we daaraan kunnen doen, wel met een anekdote uit haar jeugd waarmee ze duidelijk wil maken dat ze als meisje met een liefde voor de bètawetenschappen en techniek toch echt een vreemde eend in de bijt was (het enige meisje dat scheikunde en wiskunde volgde, de enige vrouw op haar ingenieursopleiding), maar al vlug stelt ze de vraag waar het om draait: zijn het niet eenvoudigweg biologische verschillen, onder meer in de hersenen van mannen en vrouwen, die leiden tot discrepantie in het aandeel mannen en vrouwen in bepaalde takken van de wetenschap en wellicht wel de gehele samenleving?

Schijn bedriegt

Pf

De hoeveelheid wetenschappelijke artikelen – veelal van psychologen en biologen, maar qua bias zeker te vertalen naar alle wetenschappen, inclusief de technische – die Saini doorspitte en het aantal wetenschappers dat ze interviewde voor dit boek, is zeer indrukwekkend. Op dat gebied is er alleen maar respect op te brengen voor de auteur. Wel had ze iets duidelijker kunnen zijn in wat afwijkende onderzoeksresultaten aantonen. Het lijkt er namelijk vaak op dat ze een (te) zwaar accent legt op dat onderzoek dat tegen andere onderzoeken ingaat, die aantonen dat het inderdaad om biologische verschillen gaat. Dat is echter niet zo, want ook een zeldzame afwijking, mits significant, toont op zijn minst aan dat huidige aannames niet altijd in zijn geheel – en in sommige gevallen in zijn geheel niet – kloppen. Als Saini iets duidelijk maakt, dan is het dat wetenschappelijk onderzoek sterk beïnvloed wordt door het klimaat van de maatschappij en lang niet altijd zo neutraal en objectief is als wij denken.

Saini eindigt haar boek dan ook met een zeer sterke boodschap: “Met ons aan het roer kan de wetenschap slechts een zichzelf voortdurend corrigerende reis naar de waarheid zijn.”

Eerder verschenen in TW