Gevecht tegen windmolens
[Recensie] Het dorp Unterleuten ligt in het oosten van Duitsland, midden in de bossen. Er wonen 200 mensen, waarvan sommigen hier geboren zijn en anderen zijn er pas net komen wonen. Juli Zeh wisselt elk hoofdstuk van perspectief en zo komen wel twaalf verschillende mensen aan het woord, onder wie tien dorpsbewoners. Toch is het vanaf het begin interessant om de mensen te leren kennen en te proberen om hun verhoudingen te begrijpen. Ik vind het ontzettend knap gedaan, want in zo’n dorp gaan allerlei verhalen rond en niemand weet alles, maar het past allemaal als puzzelstukjes in elkaar.
Op een dag krijgt de burgemeester iedereen bij elkaar in het plaatselijke restaurant, door een dorpsvergadering te plannen maar niet te vertellen waar het over zal gaan. De mensen komen uit nieuwsgierigheid. Een bezoeker van buiten houdt een presentatie. Het is de bedoeling dat er in de buurt van Unterleuten een windmolenpark komt. Dat slaat in als een bom, want dit zal het landschap enorm veranderen en invloed hebben op de dieren die er leven. Aan de andere kant valt er ook goed geld te verdienen met de opbrengsten van de windenergie. Sommige bewoners beginnen meteen te rekenen en te bedenken hoe het land rondom het dorp verdeeld is. Om een stuk groot genoeg voor een windmolenpark te maken, zal de gehaaide Linda een stukje van haar net gekochte land moeten verkopen aan één van de twee bezitters van de naastliggende percelen.
Ons soort mensen barst van de tegenstellingen, die in de gedachten van de diverse hoofdpersonen worden geduid. Zo denken ze na over de verschillende generaties en over het verschil tussen stad en dorp.
“De wereld werd in de steden uitgevonden, beheerd, geregeerd en gedecoreerd, dus mochten de gekken met hun gekte ook in de steden blijven. Geen hond die zich voor Unterleuten interesseerde als het ging om het aanleggen van breedbandinternet, het ondersteunen van armlastige AOW’ers of het openen van een huisartsenpraktijk. Laat ze hun windmolens dan ook maar in de Berliner Tiergarten neerzetten, dacht hij.”
Op tweederde van het boek komt het verhaal in een stroomversnelling, als een kind een paar uur lang vermist raakt. Maar eigenlijk gaat het om een veel oudere vete. Er was die geheimzinnige gebeurtenis van 20 jaar eerder, waarbij een dorpsbewoner om het leven kwam en een ander zwaar gewond raakte. Behalve wie erbij was, weet niemand precies wat daar gebeurd is. Zeker is dat de vijandschap tussen twee oude mannen, die het dorp verdeelt, al uit hun jeugd stamt. In het ogenschijnlijk rustige dorp speelt dus van alles. Juli Zeh beschrijft het allemaal beeldend en af en toe zijn er prachtige filosofische gedachten of natuurbeschrijvingen. Annemarie Vlaming heeft het vloeiend vertaald.
“In het bos bestond doden zonder haat, voortplanting zonder liefde, samenwerking zonder wetten, voedsel zonder wetenschap en levensvreugde zonder filosofie. In het bos heerste een gelaten doelmatigheid, waar Kron zich met een opgeluchte diepe zucht aan overgaf. Even mocht hij ophouden een persoonlijkheid te zijn en dientengevolge alles persoonlijk op te vatten. Hij kon simpelweg aan de voet van een den zitten en zich zonder enige inspanning logisch voelen.”
Het enige waar ik over twijfel is of ik het perspectief van laatste hoofdstuk goed gekozen vind. Het voelt alsof het niet bij de rest past. Verder is dit een ontzettend boeiend, actueel en treffend boek.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
