Roest oude liefde, of toch niet?
[Recensie] Als de Sir Walter Elliot na jaren financieel wanbeleid gedwongen wordt zijn prestigieuze landgoed Kellynch Hall te verhuren, stuurt hij zijn middelste dochter Anne naar haar jongere zus Mary Musgrove in Uppercross. Dat is een zegen, want nu is ze eindelijk verlost van de onverschilligheid van haar ijdele vader en oudere zus. Maar het is ook een vloek, want Mary is een nerveuze en verongelijkte zeur. Ze slijt haar dagen met zorgen en wandelen. Dan gebeurt er iets. Via via komt de succesvolle marineofficier Frederick Wentworth in haar leven. Of liever: terug in haar leven, want acht jaar geleden waren de twee hartstochtelijk verliefd. Maar Anne liet zich overhalen haar verloving met de toen nog arme Wentworth te verbreken. Ze is hem echter nooit vergeten. Maar geldt dat ook voor hem? Nu zal blijken: roest oude liefde, of toch niet? Vloek of zegen, wat zal Annes verblijf bij haar zuster definitief blijken te zijn?
Jane Austens postuum gepubliceerde roman Overtuiging is een klassieke liefdesgeschiedenis, met alle diepgevoelde zuchten van dien. Will they – is Wentworth in staat zijn wrok over de verbroken verloving weg te slikken? – or won’t they? – weerstaat de marineofficier als begeerde vrijgezel de genegenheid van kapers op de kust? Hoe kan Anne hem van haar liefde overtuigen in een tijd waarin het onmogelijk was openlijk over dat soort zaken te spreken?
Het vormt de rode draad van de roman, maar het is niet per se het interessantste deel ervan. Scherper is Austens kritiek op de ‘oude rijken’, gepersonifieerd in de met zichzelf geobsedeerde Sir Walter. De hilariteit van zijn personage zit hem in zijn ijdelheid. Met zijn oudste dochter verhuist hij naar het badplaatsje Bath, om daar zijn prestige tegen een lagere prijs hoog te kunnen houden. Ondertussen merkt de nieuwe huurder van Kellynch Hall op dat deze, ondanks zijn tevredenheid over de inrichting, toch maar wat aan de wat al te nadrukkelijk aanwezige spiegels heeft gedaan. De zelfobsessie van Sir Walter en zijn prestige gaat zelfs zo ver, dat hij de hele roman lang geen enkele aandacht voor Anne op kan brengen. Dat, terwijl ze toch een heel stuk oprechter en intelligenter is dan hij zelf. Die schrijnende karaktertrek geeft Anne een tragiek die de roman naar een hoger niveau tilt.
Het oppervlakkige leven van de Elliots wordt gecontrasteerd met het aanzienlijk warmere leven dat haar zuster Mary maar nauwelijks kan waarderen, om van Wentworth nog maar te zwijgen. Natuurlijk is dat deels verklaarbaar vanuit Annes perspectief, waar vanuit het grootste gedeelte van de roman wordt verteld. Maar de goedgebekte en ambitieuze officier valt bij ook bij anderen in zijn omgeving in de smaak. Niet slecht voor iemand van zulke arme komaf, lijkt Austen de lezer te willen zeggen.
Met die progressieve thematiek in het achterhoofd, is het geen wonder dat Austen vandaag de dag nog steeds gretig vertaald en gelezen wordt. En het is niet het enige progressieve element in het boek. Tegen het eind van de roman raakt Anne zowaar verzeild in een feministische discussie. Dat is – de roman werd gepubliceerd in 1818 – op zichzelf al interessant genoeg, maar Austen bewijst haar schrijverstalent door die discussie als middel in te zetten voor Anne om haar liefde aan Wentworth te bekennen. Will they or won’t they? – dat wordt op dat moment eigenlijk van ondergeschikt belang. De waarheid – op persoonlijk én op maatschappelijk vlak – ligt op dat moment op tafel, en daarmee is alles gezegd wat er te zeggen valt.
Overtuiging is nu in hardcover verschenen bij uitgeverij Rainbow, in dezelfde stijl als waarin eerdere (en overigens bekendere) romans van Austen zijn uitgebracht. De vertaling van Elke Meiborg is uitstekend en leest vlot weg. Deze druk bevat helaas wel enkele fouten, van missende spaties tot onverantwoorde regelafbrekingen. Ze zijn niet in zo’n mate aanwezig dat het leesplezier eronder lijdt, maar het vormt wel een kleine smet op een verder uitstekend verzorgde uitgave.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
