Foto bij het Woord
In meerdere, vooral Middellandse Zeelanden fotografeerde Caroline Waltman (1970) taferelen als verbeelding van oeroude Bijbelverhalen. De 609 resulterende foto’s groepeerde ze rond 830 bijpassende Bijbelverzen.
[Recensie] “De Bijbel, dat rijke boek, verdient het niet om als dogmatisch te worden afgeserveerd,” zei een openingsspreker strijdlustig bij Waltmans expositie in het Bijbels Museum in Amsterdam. Ook Waltmans foto’s blinken uit door hun ondogmatische alledaagsheid. Zo fris en actueel kan de boodschap van de Bijbel zijn.
Blikvanger is Waltmans foto van een ouder echtpaar, waarin de fotografe Elisabeth en Zacharias herkende. Dit oudtestamentische paar bleef tot hun verdriet kinderloos totdat de engel Gabriël aan Zacharias verkondigde dat Elisabeth alsnog zou bevallen – van een zoon. Zacharias, een priester, was tot de geboorte letterlijk met stomheid geslagen. Niet toevallig bleek hun nichtje Maria toen ook zwanger van het kindje Jezus.
Terwijl het project vorderde permitteerde Waltman zich grotere dichterlijke vrijheden. Een baardloze Jezus stapt van zijn bromfiets af. In zijn linkerhand houdt hij een plastic boodschappentas met vijf platte, ronde broden – en vast ook nog twee vissen. Daarna zullen Zijn leerlingen dit voedsel onder de mensen gaan verdelen; buiten beeld. De heilige stad Jeruzalem ontdekte Waltman in een model van een tempel dat aan touwen boven een stoffige straat hangt. Vrij associërend fotografeerde zij een meisjekopje (haar dochter?) als cherubijntje in een schuimbad. Haar portret met geloken ogen lijkt op de heiligenbeelden die tijdens de Semana Santa in Spanje buiten worden rondgedragen. Toch koos zij er een verhaal over een stervend meisje bij.
Foto’s van een opgemaakt bed, een verlaten Griekse douanepost en een vrolijke Afrikaan met t-shirt (opschrift: Add Me As A Friend) verwijzen nogal duidelijk naar de vluchtelingenactualiteit. Geciteerde bijbeltekst uit Ezra: “En ieder die achtergebleven is, uit alle plaatsen waar hij als vreemdeling verblijft, laten zijn plaatsgenoten hem helpen met zilver, met goud, met allerlei bezittingen en met vee…”
Hoopgevender zijn de zonsopgangen: een inkoppertje bij het scheppingsverhaal. Dat stelt overigens dat er in den beginne het Woord was, niet het Beeld, laat staan de Foto. De kunstenaar toont zichzelf het nederigst bij het affichebeeld van de expositie, dat een vreemd (alziend) oog lijkt te verbeelden, maar we kijken naar een kleurige kuil regenwater. Beeld en tekst uit Jesaja suggereren een introspectief moment bij de maakster: “Wij tasten als blinden langs de wand; wij struikelen op de middag als in de schemering, wij zijn in de kracht van ons leven aan doden gelijk.” Kom, kom dat klinkt al te somber, de vitaliteit van Waltmans foto’s bewijzen namelijk het tegendeel. Vergeleken met de tentoonstelling waarin meestal één foto wat (zondag)schools naast één tekst wordt getoond, strooit Waltman in haar boek met meerdere foto’s wat het associatieve en open karakter op een goede manier versterkt.
Ondanks de wat geforceerd hippe naam is Paradisewill.com met opvallend beeldloos omslag het ideale blader- en leesboek dat je onder handbereik, al dan niet op het nachtkastje, zal willen houden.
Tentoonstelling
Caroline Waltman: Zie mij, De Bijbel in 609 foto’s / Bijbels Museum / Herengracht 366-368 / Amsterdam. Tot 14 januari 2018. Daarna te zien in boekhandel Waanders ‘In de Broeren’ en Hogeschool Windesheim in Zwolle, de Walburgiskerk in Zutphen en de Kloosterkerk in Den Haag.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
