Meeslepende pageturner over de fascinerende wereld van Paulus
De auteur
[Recensie] En daar hebben we Tom Wright weer. Hij is al jaren in staat zijn grote kennis van het Nieuwe Testament uitdagend en pakkend door te geven aan een breed publiek. Hij mag graag reformatorische en evangelicale christenen een beetje sarren omdat ze Paulus volgens hem nooit echt begrepen hebben. En trouwens, Jezus ook niet. Wright is hoogleraar aan de Universiteit van St. Andrews.
Thematiek
Wright schreef al heel wat over Paulus. Intussen kennen we het riedeltje wel: Paulus kwam niet ‘een nieuwe religie’ naast het geloof van Israël stichten, maar bleef zijn messiaanse Jezusgeloof vanuit het Jodendom beschouwen. Jezus was geen vervanging, maar – ook tot Paulus’ eigen ontzetting – vervulling van zijn eigen Joodse geloof. Met ongedachte consequenties. En natuurlijk, Paulus predikte geen ‘rechtvaardiging door het geloof’, zoals late middeleeuwers als Luther dachten. Hij verkondigde het koninkrijk van God, dat was verschenen in de persoon van Jezus Christus.
Afijn, dat heeft Wright al honderd keer gezegd. Waarom dit boek? Deze keer probeert Wright werkelijk een biografie van Paulus te schrijven, op grond van diens brieven en het bijbelboek Handelingen van de apostelen. Hij probeert de apostel van binnenuit te beschrijven, zijn ontwikkelingsgang te volgen en de chronologie van zijn leven en natuurlijk zijn reizen enigszins doorzichtig te maken. Dan blijkt op allerlei punten dat er grote lacunes in je kennis zitten die je onvermijdelijk speculatief moet invullen. Dat doet ook Wright, maar uiteraard zijn al zijn speculaties wel ingegeven door diepgaande kennis.
Opmerkelijk
Natuurlijk zijn het die speculaties die de aandacht opeisen. We konden het eerder al in deze krant [Trouw, red.] lezen: “Paulus was waarschijnlijk verloofd.” Er is geen draadje bewijs, maar het ligt wel in de lijn der verwachting van een vrome Farizeese Jood met Paulus’ jeugdige carrière.
Nog een aardige vind ik de manier waarop Wright Paulus’ befaamde bekeringsmoment beschrijft, terwijl hij op weg was naar Damascus. Wright beschrijft het zo, dat Paulus wellicht heeft zitten mediteren over de goddelijke troonwagen uit de profetie van Ezechiël. Het bemediteren van dat visioen was een soort mystiek genre waar Paulus vermoedelijk niet vies van was. Als zijn blik aan de hand van dat visioen langzamerhand omhooggaat tot waar Ezechiel spreekt van de stralende verschijning van de Heer staat hij oog in oog met… Jezus van Nazaret.
Ook boeiend vind ik Wrights antwoord op de vraag waarom Paulus na zijn bekering direct naar ‘Arabia’ vertrok, zoals hij schrijft. Wright is van mening dat hij zich in de lijn van Elia en Mozes bewoog. Hij heeft een pelgrimstocht naar de berg Sinaï ondernomen. De plek waar Mozes de tien geboden ontving, waar de oorsprong van het verbond tussen God en Israël ligt en waar later de profeet Elia komt om zijn roeping te ‘herbronnen’. Niemand die het kan bevestigen, maar het zou allemaal zomaar kunnen!
Mooie zinnen
“Wie zich liet meenemen in het ‘goede nieuws’ dat Paulus verkondigde, kwam zelf in die nieuwe wereld terecht en werd, volgens Paulus, zelf een miniatuurversie van die nieuwe schepping. Hij moet zich hebben gerealiseerd dat hij een totaal nieuwe vorm van mens-zijn aan het uitvinden en verkondigen was. Je kunt het misschien een beetje vergelijken met de eerste mens die zich realiseerde dat een aantal noten achter elkaar een melodie vormen en dat noten die tegelijk klinken harmonie scheppen en dat de melodie ordenen ritme geeft.”
Reden om dit boek niet te lezen
Wright schrijft heerlijk, maar je hebt bij hem niet het idee dat hij zit te wachten op tegenspraak. Je vinger opsteken en een kritische vraag over een van zijn theorieën stellen? Ik zou het niet durven. Terwijl iedere bladzij voer voor serieus debat en kritische tegenspraak is.
Reden om het wel te lezen
Ik vind het een ontzettend spannend, meeslepend en overtuigend boek over Paulus. Het gebeurt me niet vaak in de theologie, maar dit is dus echt een pageturner. “Ha, lekker weer verder lezen in Paulus.” Je gaat weer opnieuw in zijn brieven zitten bladeren en krijgt zin om de sfeer van de vroege kerk in je vingers te krijgen. Wat was Paulus’ denk- en leefwereld fascinerend en complex! Meesterlijk hoe Wright je daarin meeneemt.
—
Eerder verschenen in Trouw
Mogelijk vind je Paulus, onze liefste vijand (Karen Armstrong, 2015) ook interessant. Van deze biografie uit 2015 zijn twee recensies beschikbaar:
- Paulus als radicale gelijkheidsdenker, geschreven door Christian Jongeneel (5 sterren);
- De apostel Paulus een briljante vrouwenvriend?, geschreven door Marijke Laurense (3 sterren).
