Gedrevenheid in steen en klei
[Recensie] Museum Beelden aan Zee besteedt dit jaar aandacht aan het werk van het echtpaar Pietro Cascella (1921-2008) en Cordelia von den Steinen (1941), respectievelijk beeldhouwer en keramiste. Bij de tentoonstelling is de publicatie Pietro Cascella & Cordelia von den Steinen. Gedreven door de beeldhouwkunst gewijd. Een terechte titel, want de gedrevenheid van de kunstenaars zie je in woord en beeld terug.
De rijk geïllustreerde publicatie besteedt aandacht aan de levensloop en de artistieke ontwikkeling van beide kunstenaars. Jan Teeuwisse, directeur van het Museum zet Cascella en Von den Steinen perfect neer. “Cascella is de man van steen, de monumentale denker, de bouwer. Zijn werk refereert aan de preklassieke oudheid, aan de stapelingen van Egypte en Mycene maar tegelijkertijd is het verwant met de architectonische sculptuur van tijdgenoten als Fritz Wotruba en de Nederlander Leo de Vries. Met Von den Steinen daarentegen betreed je de intimiteit en het mysterie van de piramide of de grafkamer van een Etruskische necropolis.” Wat het echtpaar verbindt is de aandacht voor het ambacht en de bezieling. Francien Valk gaat daar nader op in als ze het heeft over het materiaal. Cascella komt uit Italië “waar hij omringd is door steen”. Dat geeft de mogelijkheid tot experimenteren en hij is druk bezig naar het zoeken naar de vorm en hoe die is opgebouwd, het spel met het licht. Von den Steinen, geboren in Bazel, verbeeldt met name het dagelijks leven in terracotta, zoekt de intimiteit van de klei.
Pietro Cascella is vooral bekend geworden vanwege het monument in Auschwitz. Wim de Boer wijdt daar een bijdrage aan in deze publicatie. De totstandkoming van het monument was tijdrovend, duurde tien jaar. Er werden liefst 426 voorstellen ingediend. De uitgekozen drie voorstellen (waarvan dat van Pietro en diens broer Andrea er een was) werden uiteindelijk afgewezen en in 1962 mocht Pietro een tweede ontwerp indienen, dat uiteindelijk gerealiseerd werd. Het monumentale, semi-abstracte van zijn beeldhouwkunst zie je in dit monument mooi terug. Het feit dat het monument ter plaatse vervaardigd moest worden en hij moest verblijven in de woning van de kampcommandant had behoorlijk wat impact op Pietro.
De opdrachten voor Pietro rijgen zich aaneen. Opvallend is het contact dat hij met ondernemer (en later politicus) Silvio Berlusconi heeft. Hij krijgt van hem de opdracht een plein te ontwerpen en krijgt daarna van hem de ene na de andere opdracht tot en met het ontwerp van een familiegraf aan toe.
Het hart van het boekwerk wordt gevormd door het artikel van Cordelia von den Steinen. Zij vertelt over haar leven en dat van Pietro, over hun ontmoeting (in 1966 in Carrara), hun artistieke beïnvloeding, hun contacten/vriendschappen in de kunstwereld en hun zoon Jacopo (geboren in 1972), die ook kunstenaar werd. Cascella komt uit een kunstenaarsfamilie en aan de Cascella-dynastie is in Pescara zelfs een museum gewijd, het Museo Civico Basilio Cascella. Hij trekt veel met zijn broer Andrea op en samen vinden ze een nieuwe techniek uit: incastro (het in elkaar passen van losse keramische delen tot een geheel). Je ziet dat overigens wel terug in zijn beelden. Bij Cordelia was dat anders. Haar vader was historicus. Iedereen wilde in dat gezin lezen, terwijl Cordelia liever wilde tekenen en schilderen. Op de academie vond men het ambacht belangrijk. Pas toen ze bij Marino Marini in Milaan kon gaan bezighouden met beeldhouwen werd ze vrijer. “Chaos kan niet anders dan goed zijn voor jongeren.” Als ze 25 jaar is wint ze een wedstrijd voor een beeld voor het beursgebouw in Bazel, maar het beeld kwam er niet: een vrouw die beeldhouwer was; dat kon niet. “Ik werd betaald en daarmee was het afgedaan.”Cordelia werkt het liefst in keramiek, maar laat vanwege de kwetsbaarheid haar beelden in brons gieten. “Maar veel mensen vonden de klei mooier.”
Het fotomateriaal in het boek is fraai. Men ziet de kunstenaars aan het werk, krijgt een blikje in Castello della Verrucolo in Fivizzano (het kasteel dat ze samen kochten, bewoonden en waar hun ateliers zijn, maar waar ze ook hun werk presenteren). De verfijnde, gestileerde vaak in marmer uitgevoerde monumentale beelden van Pietro zijn van een serene schoonheid. Een ontwerp van een fontein (perfectie en evenwicht) en poorten zijn afgebeeld. Het monumentale is ook te zien bij Cordelia. Ze maakt bijvoorbeeld toegangspoorten van keramiek maakt die onder meer toegang geven tot een kabinet (compleet met sloten en gordijnen, stoeltjes en een gebreid jurkje op een hangertje) en een gedekte tafel (met alles erop en eraan) van terracotta. Bij haar is het de gedetailleerde uitwerking die opvalt, zoals een gebreide jurk van terracotta of het aangrijpende beeld ‘Tussen de golven’ met daarin vluchtelingen verwerkt die proberen te overleven.
De tentoonstelling met het werk van beide kunstenaars is in Museum Beelden aan Zee in Scheveningen te zien tot en met 19 september 2021.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
