Opstand der marginale zaken
[Recensie] In Querieuze vogels experimenteert de Duits-Britse auteur Isabel Waidner met transidentiteit. In dit uitgesproken avant-garde werk kruist ze levende wezens met levenloze dingen, patronen, allerhande abstracties, subjectieve associaties. Zelfs met taal, door genoemde entiteiten samen in een soort taalmixer te kieperen, waaruit vervolgens een lange sliert psycholichamelijk gedesoriënteerde probleemkindjes (lees: freaks) tevoorschijn komt. Waidner slecht elke fysieke begrenzing en laat haar surreële, antropomorfe, niet-genderconforme personages als een losgeslagen kudde over de bladzijden heen denderen. Als achtergrond creëert ze, badend in neongroen, een campy universum, dat wel wat weg heeft van een psychedelische videogame. Zelf noemt ze dit vernieuwende procedé ‘transgeletterdheid’.
Rechteloze dingen zoals een tapijt, een afbeelding op een trui en een grasparkiet nemen de teugels in handen in dit knotsgekke verhaal. De realiteit wordt herschapen in een ‘neozoölogisch drama’: personages verdwijnen, metamorfoseren en veranderen onophoudelijk van naam en samenstelling. Door een patroon van al te veel identiteiten weeft de auteur een – hoewel absurdistisch – betrekkelijk lineair detectiveverhaaltje. Een zekere Blaulip – hoera, een menselijke figuur! – werkt aan een nieuwe tv-serie voor Channel 4, getiteld Querieuze vogel. Privédetective PD Belagh belt op zekere dag bij Blaulip aan om een onderzoek uit te voeren naar verdwenen identiteiten. Samen buigen ze zich over de probleemkindjes: zijn het degeneraties, extrapolaties, dan wel reconstructies of gewoon mogelijkheden? Waar begin en waar eindig je in het benoemen en classificeren?
Alles interfereert voortdurend met de plot. Wat concreet is wordt abstract en vice versa, taxonomieën raken vervuild en het duo, een soort lesbische versie van Gilbert & George, heeft geen andere keuze dan die supersonisch snel veranderende werkelijkheid te ondergaan. Op komische wijze proberen ze overzicht te houden en de ontspoorde boel enigszins te regisseren, wat natuurlijk faliekant mislukt.
Querieuze vogels lijkt wel een laboratorium voor taalarabesken en talloze freaks. Helemaal curieus is dat ook de taal in dit boek een personage is, onderhevig aan bestendige transformatie, en zelfs antropomorf wordt. Door dingen antropomorf te maken – dat weten reclame- en filmmakers maar al te goed – trek je kijkers. Kan dat recept ook werken in literatuur? In acht ‘afleveringen’ experimenteert Waidner ongeremd met dat gegeven.
Na een poosje zie je ze hoe dan ook vliegen of hang je met ogen als schoteltjes in de touwen. Wie over een overschot aan verbeelding beschikt, zonder probleem conventies overboord kan gooien én kan genieten van een flinke scheut surrealisme en dadaïsme, zal Querieuze vogels, formidabel vertaald door het duo Els de Roon Hertoge en Annelies de hertogh (wat een prestatie!), een uitbundig feest vinden.
Een horizonverruimende ontdekking voor nieuwsgierigen van aard.
—
Eerder verschenen op Geendagzonderboek
