"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Rodina

Dinsdag, 13 maart, 2018

Geschreven door: Arnout Brouwers
Artikel door: Nico Voskamp

Met de moed der wanhoop

[Recensie] Arnout Brouwers reist samen met zijn vriend Pasja dwars door Rusland. Hij ontmoet, interviewt en portretteert de Russen die hij op zijn trips tegenkomt. De verzamelde interviews staan in het boek Rodina, dat een gevarieerde en goed leesbaar reisgids wordt van het interne leven van modern Rusland. Bij lezing zit er een positieve kant van dit immense land in het boek, maar er valt ook niet te ontkomen aan een andere emotie.

En dat is wanhoop. Brouwers laat in zijn levendige beschrijvingen zien hoe de hedendaagse Rus in het leven staat. Soms is dat positief en goedgemutst. Maar vaker staan ze in een leven dat uitgelopen is op een mislukking, in een positie dwarsdiagonaal tegengesteld aan wat ze ooit wilden bereiken. Veel van de geïnterviewden stralen anti-optimisme uit, een door de stuitende realiteit van alledag ingehamerde wanhoop die niet meer goed komt.

Zelfs optimisten lopen in zo’n realiteit een zwart randje op. German Sterligov bijvoorbeeld, een van Ruslands eerste miljonairs. Met zijn handelshuis verdiende hij honderden miljoenen, tot hij de fout maakte presidentskandidaat te willen worden. Het Kremlin had daar andere ideeën over en door een ‘administratieve fout’ werd zijn naam van de kieslijst geschrapt. Zijn miljoenen verdampten, hij trok zich als een moderne cowboy terug in een houten huis op de Russische prairie, zijn gezin verplaatsend vanuit ongekende luxe naar een basic leefstijl. De ex-miljonair leeft nu als een oude krijgsheer te paard, zijn droom aan diggelen, maar vol plannen om Rusland beter te maken.

Zo meandert de interviewer het immense land door, van spookdorpen vol dode zielen op 250 km boven Moskou, tot voorheen luxueuze badplaatsen in de buurt van Sotsji, tot een stadje in Siberië waar het hoofdkwartier van de Goelag was gevestigd. Intussen legt hij alles vast in kleurrijke verhalen die niet zouden misstaan in een bundel van Tsjechov, Babel of Poeskin.

Boekenkrant

Brouwers heeft met name een scherp oog voor gewone mensen, bij voorkeur in kroegen. Hun ‘condition humaine’ schildert hij meesterlijk. Zijn schrijfstijl meandert mee van meelevend tot ironisch tot filosofisch, zoals wanneer hij de biljarttheorie ontvouwt:

“Het typische aan een Russisch biljart is dat het veld veel groter is dan bij een Amerikaanse pooltafel, maar de gaten waar je de ballen in moet schieten veel kleiner zijn. Wie heeft die onmogelijke combinatie verzonnen? En wat zegt dit over de volksaard? Misschien dit: aan elke activiteit moet een zekere hopeloosheid kleven, zelfs aan biljarten. Waarom zou je er anders aan beginnen?”

De theorie kan model staan voor de moderne Rus die ergens tussen optimisme en defaitisme leeft en zich, indien nodig, met de moed der wanhoop een stukje verder door het leven slaat. De enig mogelijk houding wellicht in een maatschappij vol drankzucht, corruptie, incompetentie maar ook menselijkheid, liefde en oké, zelfs hoop.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles en op Nico’s recensies 

Boeken van deze Auteur:

Rodina

Rodina