Een boek vol geestelijk voedsel
Geloof ontstaat in het samenspel tussen leer en rituelen. Het boek ‘Rond de tafel’ biedt en uiterst gevarieerd menu met inzichten over maaltijd in seculiere en religieuze context.
[Recensie] “In de maaltijd ligt het goede leven besloten”, stelde filosoof Michiel Korthals in het novembernummer van Volzin. Het
kerstdiner met de hele familie, een lange zomeravond barbecueën met vrienden, zondags ontbijt op bed of een kop warme chocolademelk na een barre wandeling: meer dan eens vormt de maaltijd het centrale element in goede herinneringen. Per week, lezen we in de nieuwe bundel Rond de tafel, besteedt de gemiddelde Nederlander meer dan elf uur aan eten en drinken. Deelname aan het liturgische avondmaal, daarentegen, wordt steeds minder vanzelfsprekend. Wat betekent dit? Heeft deze liturgische praktijk ons in de 21ste eeuw nog iets te zeggen?
Steeds meer theologen, onder wie opvallend veel twintigers en dertigers, houden zich met deze vragen bezig. In 2016 verzamelden zij zich in een netwerk van ‘maaltijdonderzoekers’. Onder redactie van Mirella Klomp, Peter-Ben Smit en Iris Speckmann zijn in Rond de tafel twaalf van deze onderzoeken rond maaltijd in kerk en cultuur voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Het is daarmee een prachtige bundel voor wie benieuwd is wat er binnen de christelijke theologie zoal leeft omtrent samen eten. De toegenomen belangstelling voor het avondmaal past binnen de hernieuwde theologische belangstelling voor rituelen en geleefde religie. De groep theologen die vindt dat enkel de leer centraal staat – wat je gelooft en wat je daar vervolgens mee doet – wordt steeds kleiner. Tegenwoordig is men eerder van mening dat geloof ontstaat in het samenspel tussen leer en rituelen. Ritueel handelen en het zoeken naar zin en samenhang zijn onlosmakelijk verbonden, vinden zij. “In een maaltijd komen deze aspecten bij elkaar, het samenkomen zelf is een ritueel, het staat in het teken van een bepaald verhaal, bijvoorbeeld dat van Jezus en zijn volgelingen, en geeft aanleiding tot een bepaalde manier van omgaan met disgenoten, andere mensen en de schepping.”
De auteurs schrijven hun bijdrage vanuit diverse kerkelijke achtergronden en theologische perspectieven – aan het woord komen exegeten, systematici, historici en empirisch onderzoekers. De bijdragen in de bundel zijn rond drie thema’s samengebracht: de relatie tussen religieuze maaltijden en maaltijden in de maatschappij, de liturgische beleving van het avondmaal en het gemeenschapsvormende karakter van maaltijden. De kracht van de bundel zit in deze diversiteit. Door de grote verscheidenheid van de bijdragen is er namelijk voor ieder wat wils. Waar de een geïnteresseerd is in eucharistische praktijken in Vlaanderen of het gereformeerde avondmaal anno 2017, wil een ander wellicht meer weten over de ervaringen en overtuigingen van jongeren die het avondmaal vieren. Of over de Zuid-Afrikaanse waardering voor eten en tafelgemeenschap. In Rond de tafel komt het allemaal voorbij. In één zin samengevat: een boek vol met geestelijk voedsel.
—
Eerder verschenen in Volzin
