"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Scheuren in het canvas

Vrijdag, 22 december, 2017

Geschreven door: Gerjon Gijsbers
Artikel door: Roeland Dobbelaer

De avonden anno 2017

“Als mensen elkaar rouwkaarten sturen, vroeg hij zich af, waarom vermelden ze dan nooit de lengte en gewicht van de overledene?” Of: “op ooghoogte had iemand in koeienletters BIJ BRAND, KIJK OMHOOG gekalkt. Toen Luctor zijn blik naar boven richtte, bekroop hem het gevoel geconfronteerd te worden met zijn diepste zelf. ALLEEN BIJ BRAND, LOSER, ALLEEN BIJ BRAND LOSER…”

[Recensie] Er valt veel te lachen in de debuutroman van de voormalige student Nederlandse taal en letterkunde en voormalige magazijnmedewerker Gerjon Gijsbers (1983). In het sterk autobiografische Scheuren in het canvas vertelt hij van de werdegang van Luctor de Lamlendige, student in de Nederlandse taal en letterkunde die ophoudt met zijn studie om magazijnmedewerker te worden. Luctor heeft een even humoristische als zwaarmoedige kijk op het leven. En dat hebben we al eens vaker gezien.

Elke generatie in de Nederlandse letteren brengt een Frits van Egters lookalike voort, geschreven door een nieuwe Gerard Reve bewonderaar. Luctor uit Scheuren in het canvas lijkt in alles op Frits uit De avonden: heel slim en heel cynisch en geen enkel idee wat te doen met het leven. Alleen het tijdvak verschilt. Reve schreef zijn boek in de jaren veertig en kon nog niet openlijk schrijven over alles waar hij uiteindelijk wel openlijk over zou schrijven. Scheuren in het canvas is van nu, speelt rond 2010 en schuwt geen enkel taboe. Het boek start als Luctor zijn leven doorbrengt op de bank – de naam Oblomov valt – luisterend naar alternatieve muziek uit de jaren ’90. Vooral de cd Mellon Collie and the Infinite Sadness van de Smashing Pumpkins is populair bij hem, maar ook P.J. Harvey waar Luctor eigenlijk verliefd op is en het nummer Laura van Vincent Gallo zijn favoriet. Dat laatste nummer beluistert hij het zeker 100 keer in het boek, terwijl hij op de grond ligt en telkens als hij het zeven keer achter elkaar draait twee sigaretten rookt. Laura is zijn ex-vriendin maar ze ging er vandoor omdat Luctor alles wat ze samen hadden onmogelijk maakte. Nu heeft hij zijn oog laten vallen op Denise, de kassière van de supermarkt. Maar zelfs de hele gang naar de winkel is hem meestal te zwaar, wat er tot leidt dat hij haar nooit tegen komt. Na een korte vakantie met twee vrienden in Spanje (of moet je tegenwoordig Catalonië schrijven) besluit hij definitief te stoppen met zijn studie en solliciteert hij naar de functie van magazijnbediende. We zijn dan inmiddels al bij het tweede deel van het boek aanbeland.

Deel een heet Rood, deel twee Geel en het laatste deel Blauw, overeenkomstig met de kleuren van het doek van Barnett Newman Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue. Ook de cover van het boek is als een weergave van het schilderij ontworpen, leuk gevonden, er staan geen letters op de kaft. In het magazijn moet Luctor veel dozen opensnijden met een stanleymes. Als hij er op een gegeven moment schoon genoeg van heeft krast hij met het mes in de vloer, alsof het scheuren in het canvas zijn. Een daad van ultieme wanhoop. Eerder tijdens de korte vakantie beweerde Luctor bij een doek van Picasso in diens museum in Barcelona: “Kun je het voorstellen, vroeg hij, dat een schilderij zoveel emotie bij je opwekt, woede, lust, schaamte, dat je geen andere optie ziet dan het met een stanleymes aan te vallen en te bewerken als een geliefde die je met een andere minnaar betrapt.” Gefrustreerd als hij is heeft Luctor wel meer gewelddadige fantasieën, maar in de praktijk brengt hij dat niet. Alleen het pompoenveldje van een huisgenote moet het ongelden. Hij slaat de vruchten met een honkbalknuppel tot moes.

Boekenkrant

In het Blauw gedeelte lijkt hij wat uitgeraasd te zijn, lijkt het toch goed met hem te komen en zijn er opeens steeds meer dames die zijn aandacht vragen. Uiteindelijk geeft Luctor zich er aan over. Scheuren in het canvas zijn dan niet meer nodig.

Van het verhaal moet Scheuren in het canvas het niet hebben. Net als in De avonden gebeurt er nagenoeg niets. Het zijn vooral de observaties en het sarcastisch commentaar van Luctor op zijn medestudenten, medebewoners, collega’s in het magazijn, zijn ex- en bijna vriendinnen en vooral hemzelf die het boek leuk maken om te lezen. Het leven is K, dat weet iedereen, als Luctor dat iedereen om hem heen uit den treuren heeft duidelijk gemaakt, krijgt hij er zelf wat meer grip op. Scheuren in het Canvas kan bij scholieren en studenten een grote hit worden. Elke generatie heeft nu eenmaal zijn eigen De avonden nodig.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Het boek is o.a. te bestellen via Wintertuin.nl


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.