De impact van de Groningse aardbevingen
[Recensie] Schokland is een prachtige roman over de aardbevingen in Groningen en de impact van de bevingen op het dagelijkse leven. De titel van het boek is ontleend aan een boerderij met de naam Schokland. Deze is in 1859 gesticht door een boer die verhuisde van het eiland Schokland naar Groningen. De naam is natuurlijk tevens op te vatten als ‘ het schokkende land’, wat een beschrijving is van de aardbevingen.
Zwier Koridon is de eigenaar van de boerderij en zijn dochter Trijntje gaat er vandoor met een flierefluiter waarmee zij een dochter krijgt, Femke. Wanneer de relatie op een vervelende manier strandt, keert Trijntje met haar dochter terug naar Schokland. Daar werpt zij zich, zonder veel vreugde, op het boerenleven en leert Femke alles over koeien, mest en kalfjes. Haar dochter wordt een geboren boerin en is degene die later de boerderij zal overnemen.
Het boek beschrijft het boerenleven op een uiterst poëtische wijze:
“Juni is de groenste maand. Het is de maand van neonfel raaigras, van diepgroene tarwestengels waaruit lichtgroene aren zich een weg naar de hemel vechten, van donkergroen aardappelloof. In de verte zijn pluimen van zandkleurig riet te zien waarin watervogels druk doende zijn hun kleintjes groot te brengen, pogend te verhinderen dat ze verorberd worden door vossen en kiekendieven, die zelf ook hun best doen een paar jongen groot te brengen, ten koste van veldmuisjes en zangvogeltjes.”
Trijntje neemt als hobby het prepareren van vogels. Dit heet taxidermie, maar wordt in het boek aangeduid als het opzetten van vogels. De kamer waarin zij dit doet noemt zij het dodevogelmuseum. Zwier maakt als hobby spijkerborden, met bijzondere afbeeldingen. Femke heeft in het boek geen hobby, maar zij houdt erg van de hond, wil de boerderij omvormen tot een biologische veehouderij en heeft een lesbische relatie met buurvrouw Daniëlle. Dat loopt niet altijd van een leien dakje. Zij vindt dat Daniëlle te weinig om haar geeft.
Wanneer de aardbevingen beginnen, is dat een steeds angstaanjagender proces. Ze worden beschreven als rollende donder, waarna alles begint te schudden. Na elke aardbeving is er weer nieuwe schade aan de boerderij. Ook de buren worden niet gespaard. Buurman Fokko laat zich uitkopen, maar krijgt te weinig geld om een nieuw huis te kopen. Daarom gaat hij logeren bij de Koridons.
Femke bezoekt een bijeenkomst van dorpelingen waar hen wordt uitgelegd wat ze kunnen verwachten aan schadeloosstelling. Het is niet genoeg. Fakkelaars komen de schade opnemen, en dit telkens opnieuw omdat het resultaat teleurstellend is. Ootje, de vrouw van Zwier en de oma van Femke, overlijdt aan een hartstilstand. Trijntje wijt dat aan de stress door de aardbevingen en het niet tot stand komen van de benodigde hulp. De boerderij wordt stukje bij beetje steeds minder bewoonbaar. Zwier overlijdt na een poosje ook, en ook dit wordt geweten aan de aardbevingsstress.
Fokko houdt een ludieke actie tegen het aardbevingsbeleid bij het centrum van de Fakkelaars. Trijn maakte daarom een muts voor hem met een opgezette vogel er op. Veel meer mensen komen om een dergelijke muts vragen en de actie wordt uitgebreid. Ze komen zelfs op tv, waar een lid van het bestuur van de aardgasmaatschappij zeg dat opzetten van vogels illegaal is wanneer ze niet worden aangegeven. Dit maakt dat Trijntje in de war raakt. Zij zorgt er thuis voor dat de vogels worden aangegeven. Hessel is de man die de vogels komt inspecteren. Ze krijgen een relatie.
Schokland is naar verluid de eerste roman over de aardbevingen in Groningen. Wanneer iemand wil weten wat voor impact deze aardbevingen allemaal hebben, is dit zeker een goed boek om te lezen. Het is mooi geschreven en een ontroerend verhaal. De lezer gaat meevoelen met de Groningers en snapt wat ze moeten doormaken. En hoopt op een betere toekomst.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
