Nederlands slachtoffer van Mao
[Recensie] De dood van één mens is een tragedie, de dood van miljoenen is statistiek, zo luidt een uitspraak die vaak ten onrechte wordt toegeschreven aan Stalin (de werkelijke bedenker was de Duitse schrijver Kurt Tucholsky). De miljoenen doden die Stalin zelf op zijn geweten had, de Holocaust, de grote hongersnood onder Mao: ze gaan vaak pas écht voor ons leven door het verhaal van één van de slachtoffers.
Selma, Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao, van Carolijn Visser is zo’n verhaal. Over de joodse Selma Vos die de Duitse bezetting op miraculeuze wijze overleefde en na de oorlog Nederland verliet om uiteindelijk met haar Chinese man Chang Tsao neer te strijken in Peking. Visser, die al decennia over China schrijft, heeft de geschiedenis van Selma, haar man en haar twee kinderen Greta en Dop bijzonder knap weten te reconstrueren.
Aanvankelijk heeft Selma nog de nodige sympathie voor de communistische idealen in China, maar die slaat als gevolg van de Culturele Revolutie al snel om in afschuw. Door de maoïstische radicalisering wordt haar gezin opeens met argusogen bekeken. Selma’s buitenlandse afkomst, de goede opleiding van haar man en zijn baan als psycholoog aan de Academie van Wetenschappen wekken argwaan bij Rode Gardisten die om de haverklap langskomen voor huiszoekingen. Dat huis is namelijk veel te luxe in hun ogen. Zelfs de kat Moumoun blijkt kapitalistisch.
Dochter Greta wordt in Binnen-Mongolië te werk gesteld. En ook zoon Dop moet zich op het platteland nuttig gaan maken. Tsao verliest eerst zijn baan als wetenschapper bij het Psychologisch Instituut en komt vervolgens in de gevangenis. Volgens de nieuwe leiders van het instituut is Tsao ‘antipartij, antisocialist en revisionist’. In maart 1968 belandt ook Selma in de cel. Haar Nederlandse familie tast ondertussen volledig in het duister over haar lot.
De tragedie die het Chinees-Nederlandse gezin treft, wordt indringend beschreven door Visser. En passant deelt ze nog een sneer uit aan de Nederlandse volgelingen van Mao, zoals SP-oprichter Daan Monjé die zich in 1965 en 1967 uitgebreid liet fêteren door de Chinese autoriteiten die ondertussen de levens van Selma, haar gezin en miljoenen anderen tot een hel maakten.
—
Eerder verschenen in Wordt Vervolgd
