Brabbeltaal voor beginners en gevorderden
Pepijn Lanen heeft een boek geschreven. Dat heeft Bob Dylan in de jaren zestig ook eens geprobeerd, met twijfelachtig resultaat. Tarantula, een verzameling experimentele ‘proëzie’, verkocht voor geen meter. Ik hoop dat Sjeumig hetzelfde lot beschoren zal zijn want Pepijn Lanen, beter bekend als Faberyayo of P. Fabergé van De Jeugd van Tegenwoordig, produceert in zijn debuut vooral literaire wartaal.
De personages en gebeurtenissen in elk van de achttien verhalen zijn absurd, flauw en beklijven niet. Er worden drugs geconsumeerd, broodjes gegeten, cafés en begrafenissen bezocht. Dat doen gewone mensen ook, maar in Lanens universum valt met de beste wil geen normaal persoon te ontdekken.
Wat Lanen wel demonstreert is hoe je een potentieel doodgewone zin – in de trant van ‘De markiezin ging om vijf uur de deur uit’ – dusdanig verkracht dat je als lezer bijna de taalpolitie zou willen bellen om de schrijver van zo’n gedrocht levenslang op te sluiten, in een donkere cel zonder licht, maar vooral zonder pen en papier of andersoortig schrijfgerei:
‘Maar Eitje liet zich niet kennen. Uitgekookt stapte hij de zaal in en gedurende de hele nacht zal hij zich laten pletten door Beenham en Asperge, en misschien zelfs ook nog wel een beetje laten prakken door Botertje.’
Sterrenstoftaal
Veel van de verhalen hebben de structuur van traditionele sprookjes. Maar dan wel sprookjes die zich afspelen in Het Grote Witte Doorgesnoven Sprookjesbos. We maken kennis met Kapitein Flierefluit en de Rechtvaardige Schoffant, met de herten Jean-Baptise Le Flage en Marie-Henriette de Putage en volgen de absurde avonturen van Battleman Gnocci. Daarbij is het om het even hoe de personages heten of wat ze doen, het zijn allemaal sprookjesfiguren op speed. Toegegeven, één verhaal met absurde personages en objecten is nog wel grappig, maar een heel boek? Dan wordt het snel een invuloefening.
Het is niet erg om verhalen een ouderwetse structuur te laten volgen. Wat wel erg is, is dat Lanen denkt vernieuwend bezig te zijn. Dat is echter niet het geval. De opeenstapeling van bijvoeglijke naamwoorden en samentrekkingen als ‘bar-unit’, ‘menspersonen’ of ‘glasmateriaal’ werkt snel op de zenuwen. Heel Sjeumig bevat geen enkele zin die niet tenenkrommend slecht is en van lulligheid en lolligheid bijna uit elkaar spat: ‘Na een week werken die eerder een maand geduurd leek te hebben was het eindelijk vrijdag geworden eerder die dag.’ Veel van dit soort zinnen doen vermoeden dat Lanen slecht ingelicht is, of gewoon niet luisterde toen iemand hem vertelde dat schrijven vooral schrappen is:
‘Hij was drijfnat. Doorweekt. Zijn vochtigheidsgraad bedroeg exact honderd procent, als het niet nog meer was. Er bestonden waterlichamen die benamingen als “beekjes”, “stromen”, “rivieren”, en zelfs “stuwmeren” droegen, die exact niets op hem hadden, als het aankwam op het zijn van nat, of het bevatten van watervocht.’
Vanaf hier duurt het nog bijna anderhalve pagina voordat de natte man het café binnengaat.
Een horde wilde apen
Er bestaat de mythe dat een horde wilde apen statistisch gezien in staat zou moeten zijn om het verzameld werk van Shakespeare te reproduceren. Een kwestie van kans, geluk en tijd. Bij vlagen lijkt het dan ook alsof Lanen de aapjes in Artis van een stuk of wat schrijfmachines heeft voorzien, en het resultaat vervolgens onder zijn eigen naam heeft gepubliceerd. Of misschien praat Lanen in een taal die ik niet goed begrijp. Als dat het geval is, dan vind ik dat niet zo erg. Het ergste vind ik dat ik, waar ik in het begin nog een geregisseerde pose vermoedde, uiteindelijk tot de teleurstellende conclusie moest komen dat Pepijn Lanen gewoon niet kan schrijven. En dat er bij zijn uitgeverij blijkbaar geen redacteuren werken. Een andere mogelijkheid is dat wie dit boek leest erin is geluisd en Faberyayo een briljante gesamtkunstenaar is.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
