Om te herlezen
[Recensie] De Japanse schrijver Yasunari Kawabata (1899 – 1972) kreeg in 1968 de Nobelprijs voor de literatuur toegekend. Sneeuwland is een van zijn meest bekende romans en is oorspronkelijk gepubliceerd in 1948.
Toneelrecensent Shimamura vertrekt per trein uit Tokio naar Yuzawa om aan alle drukte vanuit de stad te ontkomen. Hij trekt door de bergen en aansluitend bezoekt hij een kuuroord waar hij om de diensten van een geisha vraagt. Omdat alle geisha’s het druk hebben met een festival in het dorp is Shimamura aangewezen op Komako. Deze jonge vrouw is pas net geisha geworden, en alleen maar zodat ze de dokterskosten van de zieke jongeman Yukio kan betalen. Na een jaar ontmoeten ze elkaar weer, de twee zijn tot elkaar aangetrokken maar uiten dat op een andere manier. Shimamura is terughoudend, observeert en weet niet hoe hij met deze vorm van liefde om moet gaan. Komako daarentegen reageert op zijn houding door alle emoties de revue te laten passeren. Het ene moment laat ze zich volledig gaan, ligt huilend aan zijn voeten, en het andere moment gedraagt ze zich als een professionele geisha met bijhorende ingetogen houding.
“Hoe wanhopig-dringender haar toenadering tot hem werd, des te drukkender werd ook het gevoel dat hij zelf niet ten volle leefde. Maar hij stond als het ware rustig bij zijn eigen verkilling toe te kijken. Het was hem onbegrijpelijk dat Komako zich zo in hem kon verliezen. De hele Komako stroomde naar hem over, maar het leek uitgesloten dat er van Shimamura ook maar iets naar háár uit zou gaan.”
Liefde
Shimamura en Komako hebben elkaar lief, dat is erg duidelijk. Wanneer hij niet bij haar is, verlangt hij naar haar. Maar wanneer hij bij haar is denkt hij ook wel eens aan het meisje Yoko die hij in de trein via het beslagen raam heeft geobserveerd. Het lijkt alsof Shimamura, als professioneel toneelrecensent, het beste functioneert als observator dan vol in het leven te staan en deel te nemen. De vraag is of hij wel in staat is om vol overtuiging liefde te geven. Kawabata heeft het verhaal op poëtische en beeldende wijze beschreven en het boek ademt de Japanse cultuur en natuur uit. Hoewel in Sneeuwland de liefde centraal staat, wordt er ook veel aandacht aan de Japanse natuur en tradities. Hij beschrijft met zijn poëtische schrijfstijl de hoge, stille bergen, de prachtige zonsondergangen, de maagdelijke sneeuw, de uitgestrektheid van de Melkweg en gaat ook dieper in op bepaalde Japanse tradities (waaronder die van de geisha’s).
Spelen met taal
Sneeuwland is een boek dat je vaker gelezen moet hebben om alles te ontdekken wat Kawabata er met zorg en precisie heeft ingestopt. Ik heb het boek nu eenmaal gelezen en ik heb het idee dat ik bepaalde dingen heb gemist. Wat onder andere wel duidelijk naar voren komt, is de observerende, afwachtende rol van Shimamura. Zoals hierboven benoemd staat Shimamura geestelijk buiten het leven, hij observeert het leven terwijl hij zich niet aan het leven kan overgeven. Hij bekijkt het leven van buitenaf, daarbij past zijn werk als toneelrecensent goed. Hij bekijkt het leven, maar hij maakt het niet, zo observeert hij bijvoorbeeld het meisje Yoko in de trein, Komako wanneer zij muziek maakt en is niet bij machte om de liefde die hij voor haar voelt te uiten. Dit staat in schril contrast met de extraverte Komako.
Wat ook in schril contrast staat met Komako is dat zij geisha is geworden om de ziektekosten van iemand anders te bekostigen. Dit in tegenstelling tot Shimamura die een goede baan heeft en een lange vakantie in het kuuroord kan veroorloven. Stad versus platteland.
Zo valt er vast meer te ontdekken, verborgen in het taalspel van Kawabata. Een boek om te herlezen, wat een prachtig verhaal.
—
Eerder verschenen op Boekenz
