"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Snijden & Stikken. Het verhaal van kleermaker Boeng

Dinsdag, 6 januari, 2009

Geschreven door: Yvon Muskita
Artikel door: Daan Stoffelsen

Van Ambon de vergetelheid in

Een goede vertelling heeft, in het algemeen, maar niet uitsluitend, een goede verteller nodig, met een goed verhaal en een sterke vertelstem. Yvon Muskita koos voor haar debuut Snijden & Stikken. Het verhaal van kleermaker Boeng een oude man van Zuid-Molukse, Amboneze afkomst als verteller van een geschiedenis van zijn landgenoten in Nederland. Hij blaast zijn laatste adem uit, dit zijn zijn laatste woorden, herinneringen om de doden te eren, ze aan de vergetelheid te ontrukken. Maar die intentie volstaat niet voor een goede roman.

Boeng, de zoon van een KNIL-officier, ontvlucht de jonge Republiek Indonesië samen met andere Molukse families, wordt tijdelijk ‘opgeslagen’ – een sterke metafoor – ergens in het Oosten van het land en krijgt uiteindelijk een woning toegewezen in een speciaal voor de ‘gedemobiliseerden’ gebouwde wijk. Als kleermaker staat hij midden in de kleine vluchtelingensamenleving, als vrijgezel staat hij er buiten. Hij speelt met de kinderen, maakt hun kleren, jurken voor de bruidjes en lijkwaden voor de overledenen, en hij ziet er veel groot worden, vertrekken, overlijden. Hij ziet de modes veranderen, van lijdzaam de vernederingen van de oude kolonisator ondergaan tot gewelddadig in opstand komen. En nu verdeelt hij bij wijze van testament zijn bezittingen over zijn naasten – een goede vondst, een vorm die Muskita helaas al snel loslaat – en kijkt terug. Boeng is in de positie om de ideale observator te zijn, de ideale verteller.

Maar hij wordt het niet, en dat heeft te maken met wat hij observeert: de wederwaardigheden van een stoet van buren en bekenden, tantes en ooms, kleine en grote immigrantentragedies, met enige focus voor die van zijn buurmeisje Myra. Ze rebelleert tegen haar moeder, ontwijkt haar gewelddadige leeftijdsgenoten, maar vindt geen aansluiting, vereenzaamt. Haar smakelijke opstandigheid en tragische pad naar een zelfgekozen dood zijn een verhaallijn, maar Boengs relaas van haar verhaal en al die andere is te fragmentarisch, te weinig concreet om haar tot leven te brengen.

Hij wordt het ook niet door de vlakke stijl die Muskita hem oplegt, met weinig dialoog, weinig concrete beschrijving. Daarbij komen kleine inconsequenties in werkwoordtijden en woordvolgorde, en ouderwetse termen (zo wordt de jonge Boeng toegestaan ‘met bepaalde lieden’ om te gaan) die eerder storend dan realistisch werken. Het enige tegengeluid komt van zijn zeurderige vriendin Oet, en dat is minder afgevlakt, maar ook weinig origineel.

Pf

‘Do’s neef, die in Oets oord woonde, wachtte met zijn gezin al maanden om terug te keren. […] Ze hadden gespaard voor een koelkast, de televisie kregen ze van de familie cadeau, spullen die ze niet gemakkelijk in Indonesië konden kopen. Lang hebben ze op hun visum moeten wachten, de Indonesische ambassade had het niet begrepen op terugkerende Ambonezen. Sommige repatrianten kregen hun documenten pas nadat de boot was vertrokken. Dan reisden ze over land.
“Mooi, hoor. Die neef van Do moest naar het zuiden, daar waar filmsterren op dure boten zonnebaden. Kom je nog eens ergens. Chic, hoor,” zei Oetje.’

Muskita laat me Boeng iets te vaak dingen uitleggen, te vaak zijn inboedelverdeling bezwaren met een particuliere geschiedenis die blijkbaar verteld moet worden. Maar nergens wordt deze geschiedenis daadwerkelijk urgent, nergens grijpt hij bij je keel of maakt hij je aan het lachen. De intentie is niet genoeg, er is meer nodig voor een goede vertelling, een goede roman, dan een aaneenschakeling van verhalen en een wankele vertelstem. De vergetelheid waar Boeng voor vreesde komt met Snijden & stikken angstig dichtbij.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.