En ook de wetenschap kan ons niet redden
Ter voorbereiding van de DLVAlive in Utrecht over Notendop, 7 maart (her)leest Roeland Dobbelaer het oeuvre van Ian McEwan. Deze week Solar.
[Recensie] Na enkele bladzijden van Solar ben je even bang dat het weer een serieus boek wordt over nare mannetjes van vijftig plus die opportunistisch, zichzelf verrijkend hun kunstjes jaar op jaar herhalen en wachten tot ze verlost worden van de sleur van het leven. Jawel, Solar gaat zeker over zo’n mannetje, maar in tegenstelling tot veel van Ian McEwans andere boeken waar dergelijke heren worden opgevoerd (zoals in Amsterdam), is Solar een boek waar je onbedaarlijk om kunt lachen.
In Solar zijn het een wetenschapper en het wetenschappelijke bedrijf die door McEwan op de hak worden genomen. Een soort Onder professoren, maar dan echt grappig. McEwan beschrijft tot in detail hoe het wetenschappelijk bedrijf werkt, hoe mensen er werken en vooral hoe het allemaal niet werkt. Het lijkt alsof het niemand een moer kan interesseren en dat het alleen maar gaat om baantjes, geld, betere baantjes, onderscheidingen, promoties en nog meer geld.
Natuurkundige Michael Beard heeft in Solar de hoofdrol. Hij is begin vijftig, veel te zwaar, kaal en lelijk. In zijn jonge jaren kwam hij met een aantal briljante inzichten waardoor hij het denken van Einstein verder voerde, wat hem jaren later de Nobelprijs voor natuurkunde opleverde. En als Nobelprijswinnaar, vertelt McEwan, hoef je nooit meer iets te doen, want iedereen wil je hebben, omdat Nobelprijswinnaars overal geld loskrijgen. Beard heeft dat heel goed begrepen en dat niets doen tot een kunst verheven. Hij gaat elke dag naar een wetenschappelijk instituut om er wat rond te neuzen en te kletsen en dan snel weer naar huis om zoveel mogelijk te eten, te drinken en naar bed te gaan met zo veel mogelijk verschillende vrouwen. Beard zit in zijn vijfde huwelijk, een Nobelprijswinnaar zit immers nooit lang zonder vrouw. Zijn huwelijk is bepaalt geen succes; zijn vrouw gaat vreemd, maar dat doet hij ook zoveel mogelijk en verder maakt hij zich er nauwelijks zorgen om.
Door een toevallige samenloop van omstandigheden raakt hij verzeilt bij een project waardoor hij met een paar mensen, wetenschappers en kunstenaars, op de Noordpool terecht komt om onderzoek te doen naar de opwarming van de aarde. Bij McEwan moet in elk boek een maatschappelijk probleem een rol van belang krijgen en in Solar is dat dus de klimaatverandering. McEwan maakte in 2005 zelf deel aan een dergelijke expeditie. Ik zou er wat om geven om er achter te komen welke wetenschapper die er toen bij was, model heeft gestaan voor Michael Beard.
Bij terugkomst in Engeland krijgt Beard bij toeval een gouden idee om de opwarming van de aarde tegen te gaan (energie opwekken op basis van fotosynthese van planten) in handen. Hij eigent het zich toe, zonder dat iemand er achter komt, hij verlaat zijn vrouw, zoekt investeerders en denkt nog even multimiljonair te kunnen worden. De opwarming van de aarde tegengaan is een ding, maar er rijk van worden is een veel belangrijker ding. Natuurlijk loopt het uiteindelijk allemaal uit de hand, op alle fronten, want als je een wet van McEwan zou mogen formuleren is het wel dat vervelende mannetjes hun verdiende lot niet mogen ontgaan.
Solar is een heerlijk boek, met prachtige beschrijvingen, bizarre voorvallen, hier en daar iets te lang, waardoor het plot wat te veel wordt uitgesponnen. Maar als humoristische roman is Solar absoluut geslaagd en dat is na al het serieuze werk van McEwan, ook wel eens gewoon lekker.
—
Voor het eerst verschenen op De Leesclub van Alles
