Wat oude mijmeringen
Nooit geweten dat Drs. P een fervent bezoeker was van gelegenheden met dames die hij portretteert als: ‘De ene droeg uitsluitend een paar schoenen, de ander ook nog kousen.’ In dat mannetje van de gortdroge humor schuilt een schavuit, een schalkse schelm. Zijn boekje Souvenir de Paris bevat herinneringen aan de periode, vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, als hij een aantal maanden in Parijs woont. In de stad die opkrabbelt na de Duitse bezetting geniet hij van cafés, theaters en nachtclubs.
Heinz Polzer, de echte naam van Drs. P, kent het genoegen van de dubbele nationaliteit; Zwitser van geboorte en opgegroeid in Nederland. In het boekje vertelt hij hoe hij in de oorlog zijn dienstplicht in Zwitserland vervult. Zodra het zuiden van Nederland is bevrijd wordt hij als onderdeel van de Rode Kruis-troepen naar Nederland gestuurd, om ‘geneeskrachtig op te treden’. Tussenstation is Parijs. Wachtend op definitieve inzet zoekt hij naar vermaak en bezigheden. De vaardigheden waar hij bekend mee zal worden, pianospel en taal, helpen hem daarbij. Door zijn muzikale talenten weet hij barpianist te worden en zijn taalkundige activiteiten bezorgen hem een baan bij de censuur voor het onderzoeken van buitgemaakte legerpost.
In de verhalen ontbreekt de knisperende humor die we kennen van zijn liedjes niet. Tussen de Nederlandse soldaten in Zwitserland treft hij een knappe jonge vrouw: ‘Haar chic trof me het eerst: een orchidee in een bak hutspotingrediënten.’ Hoewel hij toch redelijk taalvaardig is, was het niet vanzelfsprekend dat hij gekozen zou worden voor een aanstelling bij de censor, want ‘[l]inguïsten waren in een stad als Parijs altijd ruimer voorradig dan rendierjagers.’ Een dame die een cursus geeft in geheimschrift beschrijft hij als: ‘[…] gezicht mooi maar hooghartig met neiging naar het wrede. Kortom, even zinnelijk als een pas uitgepakte nietmachine.’
Daarmee zijn de pluspunten van dit boekje wel genoemd. De verhalen zijn vlak en fragmentarisch als een paar verstrooide stippen op de landkaart van de herinnering . Parijs, in de winter een grauwe metropool, komt er wat bekaaid vanaf, de beschrijvingen zijn stijfjes. Ondanks zijn zwierige belevenissen weet Drs. P de stad van oh là là niet tot leven te wekken. Dat komt mede omdat de onderwerpen nauwelijks verband met elkaar houden. Ervaringen in het nachtleven staan broederlijk naast een bespiegeling over oude stadsplattegronden. Het boekje is een loshangend setje van teksten met alle verschijnselen van dien, zoals het meerdere malen uitleggen van dezelfde zaken of gebeurtenissen.
Bij lezing bleef de vraag mij bezighouden: waarom dit boekje? Het is een heruitgave van 1996 met verhalen die soms meer dan veertig jaar oud zijn. Een heruitgave is op zich prima – als het iets toevoegt. Maar het oeuvre van Drs. P redt het ook wel zonder dit boekje. Moet er dan misschien iets aan de vergetelheid ontrukt worden? Neuh, ook niet echt. Misschien hadden de verhalen beter kunnen blijven liggen in de persoonlijke archieven van de schrijver om op winteravonden – huiselijke kring, knappend haardvuur – bij weg te mijmeren.
