Ode aan de herinnering
[Recensie] “Ode aan de liefde. DWDD” staat er op de sticker op het boek dat op de deurmat valt. Ergens tussen bestelling en bezorging is het boek Stadium IV van Sander Kollaard gebombardeerd tot boek van de maand bij De Wereld Draait Door, waar een panel boekverkopers een favoriet boek probeert te promoten. De uitroep op de sticker dekt echter de lading niet. In het boek speelt liefde een belangrijke rol, maar het woord ode is hier niet op zijn plaats.
De liefde van Barend voor zijn zieke Sarie is groot, maar niks geen lyrische pagina’s vol smachtend verlangen of weids uitgesponnen getuigenissen van zijn bewondering voor haar innerlijk. Barends massieve lichaam is voor de doodzieke Sarie al lang niet meer een veilige haven vol passie, maar het biedt haar wel troost. En Barends liefde voor haar wordt zichtbaar door de ernst, de inzet en de orde waarmee hij zich stort op de aanschaf van een camper voor hun reis naar Zweden. Of door de nauwgezette manier waarop hij documentatie over haar ziekte aanlegt, en dagelijks haar vele medicijnen rangschikt in het in vakken verdeelde doosje. De liefde voor elkaar is groot, maar wordt klein beschreven; je moet tussen de regels door de omvang ervan ontdekken. De reis naar Zweden is een voyage sentimental: het stel heeft elkaar daar leren kennen tijdens een internationale politieke bijeenkomst voor jongeren in 1968. Ze keren ernaar terug omdat Sarie het nog één keer wil zien en die tijd wil herbeleven voor ze zal sterven. Want ze heeft de behandeling gestaakt.
Mét de hoofdpersonen leren we als lezer de troost van de Zweedse natuur kennen via de verhalen over Nils Holgersson, die kundig verknoopt worden met de kennis van het landschap die Sarie heeft als oud-lerares aardrijkskunde. Over de ziekte wordt in het boek met een zekere afstand gesproken. Klinisch worden de lezer pagina’s over celdeling en epileptische aanvallen voorgeschoteld. Ook aan geologische en natuurkundige verschijnselen worden koele emotieloze fragmenten gewijd. Dat zijn de minder sterke passages van het boek, al wordt er soms een verrassende draai aan gegeven: wie aan kanker (lees: ongebreidelde celdeling) sterft bijvoorbeeld, sterft aan een hysterische overdaad aan leven. Wanneer je deze emotieloze passages en het ontregelende einde voor lief neemt, is het toch een waardevol boek. Waarin een mooi beeld van vroeger tijden wordt geschetst, en de troost die de gedachte daaraan biedt. Misschien wel een ode aan de herinnering.
—
Eerder verschenen in Hematon Magazine
