Jouw stappenplan voor rouwen, leven en weer genieten
[Recensie] “Dit boek heb ik geschreven, omdat ik vrouwen wil helpen leren om te gaan met rouw en rouwen,” zegt Marrit van Exel die een universitaire studie psychologie en training rouw(begeleiding) verweeft met persoonlijke ervaringen. Zij weet waarover ze spreekt want ze verloor in 2011 haar man die 47 jaar was en in 2018 stierf haar dochter op 32-jarige leeftijd. Vanuit die ingrijpende ervaringen richt zij zich in dit boek vooral op lotgenoten die vergelijkbare verliezen hebben meegemaakt. Het is opvallend dat iets dergelijks vaker gebeurd: mensen zetten moeilijke gebeurtenissen in hun leven om tot iets nieuws. Dat geeft henzelf energie, ze ontlenen er perspectief aan omdat het hun leven nieuwe zin geeft. Tevens is er vaak de behoefte om anderen met deze eigen ervaringen tot steun en troost te zijn. Lotgenoten zijn vaak je beste bondgenoten die weten waarover je praat, die je met een half woord begrijpen, die van binnenuit aanvoelen wat je zou willen zeggen maar niet doet terwijl het in je ogen staat te lezen. Lotgenoten kúnnen je bondgenoten zijn wanneer zij invoelend zijn, luisteren met hun hart en in staat zijn om een open, wederkerig gesprek aan te gaan. Niet elke lotgenoot is daartoe in staat en soms zijn ervaringen ook dermate uniek dat een ander ze gewoon niet kan kennen. Ook degene die een vergelijkbare ervaring heeft als jezelf, kan verder van je afstaan omdat ieder mens gebeurtenissen op haar of zijn eigen wijze beleeft. Die beleving is persoonlijk, ligt soms gevoelig, is niet bij iedereen even goed toegankelijk, ligt wel eens verborgen achter indirecte uitlatingen en half afgemaakte zinnen.
Marrit ontwikkelde het rouw Chaos-model, met stappen en handvatten, verdeeld over drie fasen van weduwsurvival, weduwschap en weduwkracht. De lijnen van rouwen en levensvreugde zijn hierin belangrijk. Geleidelijk komt er – wanneer de rouw ‘goed’ verloopt’ want er kan ook sprake zijn van stagnatie of blokkade – in het leven van een rouwend iemand weer ruimte voor nieuwe levenservaringen die blijmaken. Zelf zeg ik altijd: een verdrietig mens wordt tot een mens met verdriet. Rouw is in de eerste maanden en jaren nadrukkelijk aanwezig en in het allereerste begin de allesbeheersende emotie. Er is dan geen ruimte voor andere gevoelens. Langzaam aan groeit een mens hierin en krijgt het verdriet een plaats. Het is niet weg, het is niet ‘verwerkt’ maar het is een deel van de menselijke ervaring geworden. Iemand kan ook weer lachen om een grap, genieten van een zonsondergang, heeft zin om met vakantie te gaan. Er komen dagen dat iemand níet aan de overledene denkt. Soms voelen mensen zich daar eerst bijna schuldig onder: ben ik de ander ontrouw geworden, is dit mijn oppervlakkigheid? Het is goed om dan te weten en te horen dat het afgesleten gezegde in bepaalde zin waar is: het leven gaat verder…
Helder legt zij uit wat rouw is en wat dit met een mens doet. Marrit zet diverse modellen naast elkaar en ziet in elk model iets goeds waardoor ze elkaar kunnen aanvoelen. Zo is er de opvatting van Elisabeth Kübler Ross die rouw benadert in de vorm van elkaar opvolgende fasen waar een mens doorheen gaat. Deze visie wordt door veel deskundigen inmiddels wel als gedateerd beschouwd. De huidige toonaangevende Manu Keirse ziet rouw in de vorm van rouwtaken, levenstaken waar iemand na een verlies voor komt te staan. Het zijn diverse aspecten van (over)leven in een situatie van gemis en alleen verder gaan.
Goed is de aandacht voor jezelf. Zeker vrouwen met kinderen zijn geneigd om helemaal voor hen te leven maar zij mogen er zelf ook zijn. Een speciaal hoofdstuk over je eigen fysieke en mentale gezondheid is daarom waardevol. Mooi is ook dat de weduwe in haar rol als enige ouder wordt benoemd. Heel praktisch is het hoofdstuk over het opruimen van spullen van de overledene en de omgang met zijn kleding. Een ander actueel gegeven dat in de literatuur nog weinig wordt genoemd maar in de praktijk wel een grote rol speelt, is daten.
Survivalgids voor weduwen is een goede gids, vanuit het leven zelf geschreven, voor vrouwen die alleen komen of zijn komen te staan!
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
Het boek is hier te bestellen
