Het raadsel Tanja
[Recensie] De Nederlandse mensenrechtenactiviste Liduine Zumpolle ontvangt doodsbedreigingen en moet in Colombia in een gepantserde auto rondrijden. Haar inzet voor de demobilisatie van gevangen guerillastrijders wordt haar niet in dank afgenomen. Niet dat Zumpolle zich daardoor laat intimideren. Zij trekt nog altijd druk telefonerend en tierend door Colombia, zo bleek uit de documentaire Dichter bij Tanja van Leo de Boer die de IKON in mei uitzond.
De documentaire was een verslag van een bij voorbaat tot mislukken gedoemde zoektocht naar Tanja Nijmeijer, de in Denekamp geboren guerrillastrijdster die wereldberoemd werd in Nederland toen het Colombiaanse leger bij een bestorming van een FARC-kamp haar dagboeken buit maakte.
Hoewel de titel wellicht anders doet vermoeden, speelde Zumpolle de echte hoofdrol in de documentaire van De Boer. De betrokken mensenrechtenactiviste die kind aan huis is in de gevangenissen waar voormalige FARC-strijders gevangen zitten, wint zelfs het vertrouwen van de moeder van Tanja die aanvankelijk woedend is dat zij de dagboeken van haar dochter openbaar heeft gemaakt.
De publicatie van de dagboeken van Tanja was volgens Zumpolle nodig om idealistische dwaallichten uit West-Europa een waarschuwing te geven: kom niet vechten in Colombia. Het is ook de boodschap van het boek over Tanja dat Zumpolle samen met de voormalige guerrillero León Valencia heeft geschreven.
In Tanja, Een Nederlandse bij de FARC blijkt echter dat betrokkenheid en kennis niet noodzakelijk tot een goed boek leiden. In plaats van de situatie in Colombia met een paar welgekozen penseelstreken neer te zetten, verliezen de schrijvers zich regelmatig in gedetailleerde beschrijvingen waarvan je als lezer niet goed weet wat je ermee aanmoet.
De auteurs hebben met tal van betrokkenen gesproken, maar door de manier waarop ze het verhaal van Tanja hebben opgeschreven, blijft het voor de lezer soms onduidelijk waar de feiten ophouden en de verbeelding van de schrijvers begint.
De nauwelijks verholen woede van Zumpolle en Valencia over Tanja’s keuze om zich aan te sluiten bij de FARC is alleszins begrijpelijk, maar staat wel de beantwoording van één van de belangrijkste vragen die je als lezer hebt in de weg: wat beweegt Tanja? Waarom heeft ze besloten om zich aan te sluiten bij een organisatie die ooit is opgezet om de sociale onrechtvaardigheid in Colombia te bestrijden maar inmiddels is verworden tot een criminele bende die tal van onschuldige slachtoffers heeft gemaakt?
Die vragen blijven na lezing van het boek van Zumpolle en Valencia prangen. Wellicht dat een schrijver die de zaak met wat meer afstand kan beschouwen, er in de toekomst wel antwoord op kan geven.
Eerder verschenen in Wordt Vervolgd
