"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Te gast op Middachten

Zaterdag, 14 juli, 2018

Geschreven door: Claas Conijn
Artikel door: Vera Weterings

Diner in het kasteel

[Recensie] Hoewel kasteel Middachten niet aandoet als een verdedigingswerk is het kasteel dit oorspronkelijk wel geweest. Het kasteel met zijn voorburcht was een versterkt huis met grachten en dikke muren. Middachten is gebouwd op een uitstekende locatie voor een verdedigingswerk, tussen de hoge Veluwezoom en het lage moerassige land in een lus van de rivier de IJssel. Dat mocht echter niet baten toen het kasteel in 1673 uitbrandde. Godard van Reede heeft het kasteel hierna tussen 1694 en 1697 laten verbouwen. Inspiratiebron voor de verbouwing was Paleis het Loo. Tijdens de verbouwing werd de binnenplaats van de middeleeuwse burcht omgebouwd tot een trappenhal en afgesloten door een rijk met stucwerk versierde koepel.

Uitzonderlijk aan Middachten is dat het kasteel nooit is verkocht. Everardus van Middachten uit de veertiende eeuw is de stamvader van alle latere generaties van Middachten. Het kasteel is vererfd in zowel mannelijke als vrouwelijke lijn en is in handen geweest van de geslachten Middachten, Steenre, Raesfelt, Reede, Bentinck en nu Ortenburg – Franz Graf zu Ortenburg behoort tot de vijfentwintigste generatie die het landgoed runt. Ortenburg ontving samen met zijn echtgenote een gezelschap van achtentwintig mensen voor een groot diner. In de publicatie Te gast op Midachten wordt dit diner en alles wat daarbij kwam kijken uitgebreid beschreven en in beeld gebracht.

Het boekje is chronologisch opgebouwd en brengt verslag uit van een diner op Middachten, waarbij geen stap wordt overgeslagen. Zo wordt begonnen met het uitnodigen van de gasten en het versturen van de Pour Mémoire (letterlijk: ter herinnering), schriftelijke bevestiging van de komst. Hierna wordt het linnen uit de kasten gehaald, het zilverwerk nagelopen en worden de wijnen besproken. Vervolgens wordt de tafel gedekt, hierbij wordt specifiek ingegaan op het gebruik van onderborden en het open en gesloten dekken. In het geval van Middachten wordt gekozen om open te dekken. Dit houdt in dat de punten van de vork en de holle zijde van de bak van de lepel boven liggen. De aanwezigheid van een wapen op het bestek wordt vaak aangegrepen om gesloten te dekken. Hoewel het bestek op Middachten voorzien is van een gegraveerd wapen wordt toch gekozen om open te dekken, om niet ostentatief te pronken.

Ook het glaswerk is een geval apart bij het dekken van de tafel. Elke gast heeft maar liefst vier glazen: een groengekleurd wijnglas voor de witte wijn (entree), een kleurloos wijnglas voor de rode wijn (hoofdgerecht), een coupe voor de champagne (dessertwijn) en een groot glas water. Anders dan wij tegenwoordig gewend zijn wordt de champagne niet geschonken in een flûte, maar in een coupe. Doordat de champagne in een coupe meer ruimte heeft, is het perlage (bruisend koolzuur) minder hard en agressief.

Boekenkrant

Behalve aan alles wat te maken had met het dekken van de tafel wordt ook veel aandacht besteed aan het personeel. Zo wordt het veertiendelig livrei (geleverd tenue) behandeld, net als de locatie en taken van de verschillende personeelsleden. Wanneer het personeel gereed is en zelf heeft gegeten, wordt de ontvangst van de eerste gasten beschreven. Nadat de kokkin op de hoogte is gebracht van de tijdstippen en duren van speeches tussen de gangen kan het diner beginnen. Het diner wordt niet op de Franse manier – service à la Francaise – geserveerd, waarbij alle gerechten in één keer worden opgediend, maar op Russische wijze waarbij elke gang apart geserveerd wordt. Meer informatie over deze serveermethoden is te vinden in de blog diner à la Russe. Na het diner wordt traditiegetrouw mokka (koffie) en tisane (avondthee) gedronken. Hierna verspreiden de gasten zich over de blauwe en groene kamer en de bibliotheek om na te praten. In de bibliotheek voorziet de gastheer zijn gasten van een digestief (gedistilleerde dranken en likeuren) terwijl het personeel start met opruimen en afwassen. Wanneer de gasten naar huis gaan, staan twee bediendes klaar in de vestibule om hun jassen aan te geven en hen naar buiten te begeleiden. Tot slot, een mooie aanvulling op de uitgebreide beschrijving van het diner op Middachten is het toevoegen van de recepten in de achterflap van de publicatie.

Te gast op Middachten is een alleraardigst verslag in woord en beeld over het houden van een diner in Kasteel Middachten; van het inviteren van de gasten tot het dekken van de tafel, van het kleden van het personeel in livrei tot het einde van de soiree met digestief, mokka of tisane in de blauwe kamer. Het boekje bevat vele wetenswaardigheden waardoor de lezer uitgebreid kennismaakt met de deftige tafelcultuur op Middachten. Het kleine formaat van de publicatie zorgt ervoor dat het boekje fijn te lezen is.

Eerder verschenen op Hereditas Nexus