"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Terug naar Birkenau

Woensdag, 29 april, 2020

Geschreven door: Marion Ruggieri, Ginette Kolinka
Artikel door: Evert van der Veen

“Nee! Zo was het niet!”

[Signalering] “Het was een mooi gezicht,” zo opent dit boekje wanneer de schrijfster na de oorlog in Birkenau terugkomt waar ze in de Tweede Wereldoorlog in het concentratiekamp was opgesloten. Ze worstelt met de ogenschijnlijk lieflijke omgeving waaraan zij bittere herinneringen bewaart. Het kán om die reden niet mooi zijn.

Ginette Kolinka werd in 1925 geboren in Parijs en is een Franse overlevende van de Holocaust. Zij is een joodse atheïste en van Oekraïens en Roemeense afkomst. 16 maart 1944 komt ze aan in Birkenau en in haar onschuld beseft ze niet wat haar te wachten staat. Dat zou té erg en daarom onvoorstelbaar zijn. “Ik zie rook, waarschijnlijk de schoorsteen van de fabriek”. De mensen die pas zijn aangekomen, registreren zeggen het ronduit: “Iedereen die in de vrachtwagens is gestapt, is naar de gaskamers gegaan. Ze zijn vermoord en hun lichamen verbrand”, pagina 16.

In sobere maar trefzekere bewoordingen vertelt de schrijfster over haar eerste ervaringen in het kamp. Veelzeggend is de zin: “Tot hier waren we nog menselijke wezens. Nu zijn we niets meer”.

Steven Spielberg, die de film Schindler’s List produceerde, richtte daarna een stichting op die als doel heeft om verhalen van overlevenden uit de kampen op te tekenen. Zo kwam men ook bij de Franse Ginette Kolinka terecht. Aanvankelijk denkt zij niets bijzonders te kunnen vertellen maar ze stemt er toch in toe. Later gaat zij als invalster mee op een schoolreis naar Auschwitz en Birkenau. Wanneer ze in kamp Birkenau komt, is haar eerste reactie: “Nee! Zo was het niet!” Het komt haar over als een decor, het is te mooi, te netjes en kamp Auschwitz lijkt meer een museum. Haar herinneringen zijn zo anders dan de huidige werkelijkheid doet vermoeden.

Kookboeken Nieuws

Een klein maar indringend boekje, toegankelijk geschreven.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles