Waarom ruis onmisbaar is in de muziek
Opnametechniek. Een sprankelend boek over het begrip ruis in de muziekindustrie laat zien dat ruis als ‘extra geluid’, allerminst misbaar is.
[Recensie] Ruis – de vijand van de muziekliefhebber. Wie nog cassettebandjes heeft beluisterd, weet waar het over gaat. Maar ook in de opnamestudio heeft ruisbestrijding altijd een hoge prioriteit gehad. Tot het moment dat digitaal opnemen werd ontdekt, waarbij het medium alleen vastlegde wat werd doorgegeven en zelf geen geluid meenam. Schoon geluid, een prachtige ontdekking. Vooral in de klassieke muziek, waar stil echt stil moet zijn, wordt nog maar zelden analoog opgenomen.
Dat je voor ruis een hartstochtelijk pleidooi kunt schrijven, ligt dus niet voor de hand, maar muzikant Damon Krukowski heeft dat gedaan in The New Analog, dat over veel meer gaat dan muziek opnemen. Hij wordt niet gedreven door nostalgie en verliest zich evenmin in vage argumenten waarin de discussie over muziekweergave vaak verzandt, over ‘warmte’, ‘diepte’, en dergelijke. Wel schreef hij een inzichtelijk verhaal over wat ruis is – en waarom die onmisbaar is.
Ruis is in wezen geluid dat ongewenst meekomt en de overdracht van de boodschap in de weg staat. Maar daarmee gaat aldus Krukowski ook de context van die boodschap verloren. Het mooiste voorbeeld daarvan is de manier waarop mobiele telefoons werken. Die hebben tegenwoordig vaak een tweede microfoon. Terwijl je door de ene praat, neemt die andere het omgevingsgeluid op. Het geluid van voorbijrijdende auto’s bijvoorbeeld, dat in de weg zit bij de verstaanbaarheid. Vervolgens maakt de telefoon als het ware een rekensommetje: het geluid dat door beide microfoons binnenkomt, is ruis, het geluid dat alleen binnenkomt door de microfoon waarin je praat, is de boodschap. Dus dat is het enige wat de telefoon doorgeeft. Het resultaat is dat je via de smartphone vaak veel beter te verstaan bent dan over de goede oude landlijn.
Trucje met reclame
Maar met het verdwijnen van al dat extra geluid mis je ook iets: de omgeving, de context. Dat is bij bellen geen bezwaar, al klinkt schoongepoetst geluid minder prettig. In de opnamestudio worden andere manieren gebruikt om de boodschap zo hard mogelijk over te brengen. Eén daarvan is compressie. Het effect hiervan kent iedereen die het idee heeft dat reclame op tv of radio harder klinkt dan de rest van de uitzending. Dat is niet zo, reclame klinkt alleen harder doordat het verschil tussen harde en zachte passages is verdwenen. Zo gaat alles even hard klinken en krijgt omgevingsgeluid geen kans meer.
Ook de manier waarop veel mensen tegenwoordig naar muziek luisteren is een manier om ‘omgevingsruis’ uit te bannen. Wie muziek via een website beluistert, mist de context, niet alleen van een hoes met informatie, maar ook van de winkel, de straat, kortom, de moeite die je moet doen om beschikking te krijgen over de muziek die je wilt beluisteren. Hier laveert Krukowski dicht langs een ‘vroeger was alles beter’-betoog, al is het waar dat je minder goed luistert naar muziek die je met twee klikjes gratis kunt vinden.
Vandaar Krukowski’s bezielde slotwoorden: “Ruis is waardevol. Ruis vertelt ons waar we zijn, hoe dichtbij onze gesprekspartner is, in welke omgeving we staan.”
—
Eerder verschenen in NRC Handelsblad
