"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

The Priority List

Dinsdag, 16 oktober, 2018

Geschreven door: David Menasche
Artikel door: Frank Jongbloed

Nog een keer de leerlingen

[Recensie] Men neme een Amerikaanse leerkracht, een groepje inner city minority kids, een snufje achterstandsproblematiek en het aloude adagium “kinderen kunnen meer dan zijzelf denken.” Doe de ingrediënten bij elkaar, zing het Amerikaanse volkslied terwijl u het gerecht met een lepel opklopt en serveer koud met een paar takjes sentiment. Voilà. Didactische dikdoenerij in boekvorm.

Althans, dat dacht ik van het boek The Priority List van David Menasche. Een leerkracht die ziek wordt en op een pelgrimstocht langs zijn oud-studenten gaat. Ik bedoel, dat gaat er dik opgesmeerd worden, of niet? De laatste keer dat ik een Amerikaanse leerkracht vooraan de rij liet staan op mijn e-reader, werd ik bitter teleurgesteld. Toen was het Ron Clark met zijn The Essential 55, de 55 beste tips voor in het klaslokaal. Het startte gevat en geestig en inspirerend, maar toen mij halverwege het paperbackje op het hart gedrukt werd vooral het goede voorbeeld te geven met een stropdas om mijn nek, was ik de aandacht al aardig kwijt. Bij tip 55 leek het mij een hel om bij dit altijd grijnzende postermodel in de klas te zitten. Dus, voor David Menasche had ik niet veel hoop.

The Priority List (“a teacher’s final quest to discover life’s greatest lessons”) start met een vervelend gezoem in het oor van de geliefde leraar Engels. Het verandert in een trilling die vanaf zijn oor naar het puntje van zijn tenen trekt. De dokter windt er geen doekjes om. Menasche heeft een tumor in zijn hersenen en de kans dat hij binnen het jaar sterft is groot. Class dismissed, zouden de meeste leerkrachten geroepen hebben. Maar niet Menasche. Hij ondergaat een intensieve behandeling en ziet nog steeds kans om, kaalgeschoren en met een fikse jaap op zijn hoofd, zijn leerlingen te vertellen over The Canterbury Tales en Ozzy Osbourne. Dat is bewonderenswaardig, maar wat nog veel fijner is voor de lezer, het wordt zonder opsmuk aan ons verteld.

Het is een relatief dun boek, opgedeeld in korte hapklare hoofdstukjes. Aan het eind van elk hoofdstuk worden er een paar alinea’s besteed aan citaten van oud-leerlingen. Eén ding is duidelijk; deze leerkracht heeft een impact gemaakt op zijn kinderen.

Halverwege het boek wordt Menasche te ziek om te werken en verliest hij zichzelf in medische behandelingen en depressieve overpeinzingen. Dan denkt hij aan een opdracht die hij zijn leerlingen steevast voorschotelde: de prioriteitenlijst. Hij vroeg dan aan de studenten een opsomming van de meest belangrijke zaken in hun leven. Door deze lijst aan hun klasgenoten te presenteren verwierven de jongens en meiden zelfinzicht en werd er onder de leerlingen respect voor elkaar aangewakkerd. Menasche, halfblind en kreupel, vraagt zich af wat zijn leerlingen nog onthouden hebben van zijn lessen. Een aantal berichten op Facebooklater ontstaat een plan. Menasche doet kleding en medicijnen in een rugtas, kust zijn vrouw gedag en hij gaat op pad voor een reis langs zijn oud-leerlingen. Sommige oud-studenten bieden hem een bank aan om op te slapen, de meeste willen alleen een biertje met hem drinken.

Hereditas Nexus

Gedurende zijn reis blijkt maar weer hoe belangrijk een leerkracht is in het overbrengen van lesstof. Jim Henson zei dat kinderen zich niet per se herinneren wat ze geleerd hebben, maar wie het ze geleerd heeft. En aan bewonderaars heeft Menasche geen gebrek. Van de lastige grungehippie die een zakenman werd tot aan het verlegen meisje dat uitgroeit tot een geestdriftige vrouw, allemaal hebben ze mooie en treffende herinneringen aan ‘hun’ Menasche. En die laatste schrijft het allemaal op, tussen de attaques en huwelijksproblemen door. Ik vond het een boeiend verhaal om te lezen. Ga ik het om de paar jaar herlezen? Ik denk het niet, daarvoor is het misschien wat aan de oppervlakkige kant. Maar The Priority Listbenadrukt nogmaals de verantwoordelijkheid die wij als onderwijzers hebben. En dat is reden genoeg het boek eens op te pakken.

Eerder verschenen op Didactief

Frank Jongbloed is leerkracht en leidinggevende in het basisonderwijs.