Vervelende man voert gesprek
Louis Tinner, de hoofdpersoon in Trager dan de snelheid, heeft het goed voor elkaar. Hij is tweeënvijftig jaar oud, maar wordt al zo’n tien jaar onderhouden door zijn succesvolle, rijke vrouw Zoë. Hij woont in het centrum van Gent, in een pand waar Hugo Claus ooit gewoond heeft. Met de opvoeding van zijn twaalfjarige zoon David hoeft Louis zich niet bezig te houden. Hij heeft zodoende alle vrijheid zijn dagen slenterend en drinkend door te brengen in de straten en cafés in Gent.
Tijdens een van zijn mijmerwandelingen neemt hij twee besluiten: hij zal zijn vrouw bedriegen en hij zal dichter worden. Wat betreft zijn eerste besluit pakt hij het groots aan: hij zal zijn vrouw vijfmaal bedriegen (in eerste instantie zevenmaal, maar daar komt hij op terug) en wel met vijf verschillende vrouwen. Gek genoeg kost het Louis geen enkele moeite deze opdracht uit te voeren. Elke vrouw die hij geschikt acht, werkt gewillig mee. Wat betreft zijn dichtaspiraties doet hij het kalmer aan: hij bedenkt een titel voor zijn eerste bundel (_De kameel van Auschwitz_) en schaft een alpinopet en pijp aan.
Tot zover de plot. De roman bestaat vooral uit gesprekken die Louis voert met mensen die hij tegenkomt in cafés als Goed en Wel, De Hopeloze Zaak of De Kleine Glimlach. De gesprekken verlopen veelal volgens hetzelfde stramien: Louis vraagt de persoon om zijn naam, voert een weinig interessant gesprek over een willekeurig onderwerp waarbij hij zich negatief uitlaat over dat onderwerp en verlaat vervolgens abrupt en onvriendelijk (vaak zonder groet) het café.
In deze onsympathieke manier van doen toont Louis zijn ware aard. Hij beschrijft zichzelf als een ‘ontspoorde misantroop met misogyne, racistische en homofobe neigingen’ en zijn gedachten en opmerkingen kunnen dit slechts bevestigen. Niet alleen heeft hij een ongepast hoge dunk van zichzelf, hij heeft bovendien op alles en iedereen iets aan te merken. Hij is een ware alleshater. Dit maakt van Louis een akelige hoofdpersoon, die op geen enkel moment sympathie oproept.
Hij was niet altijd zo. We kennen Louis Tinner nog van Brusselmans eerdere werken De man die werk vond (1985) en Nog drie keer slapen en ik word wakker (1998). In het eerste boek is Louis een nederige man, die zijn dagen slijt als bibliothecaris op het ministerie. Hij is dan ver verwijderd van zijn tweeënvijftigjarige luizenleventje: hij heeft nog geen geld, geen mooie vrouw en leeft in een staat van continue paniek. Hij neemt de telefoon niet op en doet de deur van de bibliotheek op slot, uit angst met iemand te moeten praten. Deze instabiele, falende versie van Louis Tinner is wrang, maar geestig. Zijn gedachten zijn ook zwartgallig en zwaar, maar in tegenstelling tot de Louis van 2010 betrekt hij in zijn spot niet alleen anderen, maar vooral zichzelf.
Het is eigenaardig hoe deze wanhopige man is geworden tot de zelfingenomen Louis in Trager dan de snelheid. Deze Louis is bepaald niet bang voor mensen: hij zoekt ze actief op en walst ze omver met zijn gezwam:
‘Tja,’ zei Louis, ‘Pedro had inderdaad beter een andere baan kunnen zoeken dan filmregisseur. Als homoseksueel had hij toch gerust voor het kappervak kunnen kiezen? Maar ja, Spanjaarden hebben een eigen willetje. Ik heb het niet zo op dat volk. Met hun paella van m’n kloten. Geef mij maar savooien met worst. Overigens vind ik “savooi” het prachtigste woord uit onze taal, met op de tweede plaats “gruis”, op de derde plaats “ofschoon”, op de vierde plaats “maar” en op de vijfde plaats “koeketiene”.
Enzovoorts.
In dit derde deel uit de Tinner-reeks is helaas weinig over van de humor van het eerste deel. In een boek met een bescheiden plot als deze is dat wel een gemis. Waar de verveling in andere boeken van Brusselmans een boeiend proces wordt, waarin de gedachtestroom veelal grappige en interessante bevindingen oplevert, blijven deze in Trager dan de snelheid nagenoeg uit. Wel heeft Brusselmans, als altijd, een vlotte stijl en zal hij een nieuwe lezer wellicht plezieren met zijn mix van eloquentie en luchtigheid. Wie echter reeds bekend is met één van zijn vijftig romans zal ook na dit werk blijven verlangen naar het moment dat Brusselmans een keer de ironie voorbij zal gaan en de jolige dialogen achter zich laat. De vraag is alleen of dat dan een roman zou opleveren die Brusselmans zou willen schrijven.
Tot die tijd kunnen we ons verbazen over het feit dat Louis het voor elkaar heeft gekregen zo’n mooie, succesvolle vrouw te trouwen – en hij ook nog eens vijf vrouwen zo gek krijgt mee te werken aan zijn missie deze vrouw te bedriegen. Het is mogelijk dat fantasie en werkelijkheid door elkaar zijn geraakt in de hersenpan van de verouderde man. Ergens doemt het beeld op van een tweeënvijftigjarige Louis, die nog steeds in de bibliotheek van het ministerie eenzaam zit weg te kwijnen, met enkel deze wanhopige fantasie om hem warm te houden.
Ik had liever over hém gelezen.
