Het sieraad als bezielde batterij
[Recensie] Ondanks de Couperusiaanse titel Van de dingen en het leven draait deze dunne essaybundel weliswaar om (niet meer zo piepjonge) mensen maar vooral om het kunstenaarssieraad. Ward Schrijver, zakelijk en levenspartner van Rob Koudijs legt in 58 pagina’s uit wat hun nu tien jaar bestaande sieraadgalerie in de Amsterdamse Jordaan drijft: bezieling.
Net zo goed als zij bezoekers enthousiasmeren voor een mooi sieraad-met-een-verhaal kunnen Koudijs en Schrijver privé wakker liggen van een sieraad die ze coute que coute voor hun eigen collectie willen verwerven. Die verstrengeling kan gevaarlijk zijn, maar bij galerie Koudijs werkt het juist stimulerend.
Schrijver, kunsthistoricus en interieurarchitect, doet zijn familienaam eer aan. Hij begint zijn relaas omtrekkend… op het schavot, waar in 1649 de Engelse koning Karel I zijn hoofd werd afgehakt.
Van de vele staatsieportretten die Antonie Van Dyck van Karel schilderde (gereproduceerd op sigarenbandjes) weten we dat hij in zijn linkeroor altijd een oorbel met een parel in geëmailleerde gouden zetting droeg. Ook op zijn sterfdag moet de wegens godsdiensttwisten omgebrachte monarch zijn oorbel in gedaan hebben. Nadien nam iemand de oorbel uit zijn oor om het te bewaren. Het sieraad ligt nu tentoongesteld in de Portland Collection in Nottinghamshire.
Er móet een persoonlijk, intiem verhaal verbonden zijn aan Karels pareloorbel. Maar welk? Ook Schrijver tast in het duister. Voor hem toont Karels oorbel vooral de gehechtheid van een mens m/v aan haar of zijn sieraad aan. Die is van alle tijden. Dus per sé niet de niet-kunsthistorische en niet-vakmatige aspecten die veelal bij dit genre sieraden worden opgedist.
Schrijver is gefascineerd door de eigen verhalen en emoties die een kunstenaarssieraad – ondanks zichzelf – kunnen oproepen. Immers, eenmaal bij de eindgebruiker/bezitter/verzamelaar thuis krijgt het sierobject een definitieve andere context. Vaak zelfs al eerder. Leg maar eens aan de politie op Schiphol uit dat een ring van Bernhard Schobinger echt geen terroristisch wapen is en dat ze dus hun getrokken revolvers kunnen opbergen.
Treffend en liefdevol vertelt Schrijver hoe een mooie, aan het Apeldoornse CODA museum nagelaten sieraadcollectie een verweesde indruk maakt. Wat bezielde de inmiddels gestorven bezitters om dat speciale sieraad (en nog en nog een) aan te kopen en daarna te koesteren? Doordat het zelf ook een bezieling – van de maker – of een verbindende associatie in zich droeg?
Gedragen dichtbij de huid verschaffen sieraden de drager een identiteit of dienen ze als opgewekte conversation piece (zoals destijds de broches van Madeleine Albright, Amerikaans minister van buitenlandse zaken onder president Clinton). Schrijver zegt het zo: “Het sieraad is als een batterij: voortdurend laad je het op, en daardoor kan er altijd een lampje branden als het donker wordt.”
Zowel Schrijver als Koudijs verzamelen – elk op zichzelf – al veel langer sieraden dan dat hun galerie bestaat. Nog steeds kunnen ze ergens als een blok voor vallen. Dat bewijzen de afsluitende tekstjes over hun dierbare sieraden, die weinig klassiek ogen. De eerste nog verantwoord geometrisch broche wordt gevolgd door een wonderlijke halsketting van wol, haar en zilver. Bizar genoeg verwijst de Latijnse titel naar een oogaandoening door een schildklierafwijking. De maakster is Iris Eichenberg die eerder op het Duitse platteland als verpleegkundige werkte. In kunsthistorische beschouwingen wordt zij – niet geheel ten onrechte – vergeleken met Joseph Beuys.
Het vermengen van wezensvreemde werelden geeft het conceptuele sieraad een eigen zeggingskracht. Vaak ontgroeit een sieraad de traditionele maatvoering en wordt zo een amper draagbaar sculptuurtje, dat je daarom beter op een kast of aan de muur kunt exposeren.
Ofschoon marginaal lijkend draagt dit boekje wel degelijk bij tot het beter denken en ervaren van het kunstenaarssieraad; zowel voor liefhebbers als voor makers.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
Meer informatie: http://www.galerierobkoudijs.nl/nl/news#van-de-dingen-en-het-leven-341
