Over de God van Paulus op de Areopagus
De schrijver
Wim Dekker is emeritus-predikant in de Protestantse Kerk. Een rode draad in zijn loopbaan is zijn bezinning op de missionaire roeping van de kerk in een seculiere, postmoderne tijd. Hij was jarenlang betrokken bij de IZB, ‘vereniging voor zending in Nederland’. Met dit boek schrijft hij het derde deel van wat nu een trilogie genoemd wordt. Die begon met het spraakmakende boek Marginaal en missionair (Kleine theologie voor een krimpende kerk) en kreeg een vervolg in Tegendraads en bij de tijd (Verder in het spoor van Bonhoeffer).
Thematiek
In dit boek staat de rede centraal die de apostel Paulus hield op de Areopagus in Athene. Voor de niet-bijbelvasten onder u: die is te vinden in Handelingen 17 in het Nieuwe Testament. De Joodse Christen Paulus trekt door de hellenistische wereld en komt in het epicentrum van klassieke wijsheid en heidendom: Athene. Daar houdt hij een rede die binnen het christendom een belangrijke exemplarische functie heeft gekregen voor de manier waarop je de christelijke boodschap kunt presenteren in een niet-christelijke wereld. Paulus sluit intensief aan bij de wereldvisie van zijn heidense toehoorders – niet als retorisch trucje, maar omdat zijn boodschap diep ingeweven zit in de condition humaine, zo betoogt Dekker hartstochtelijk in dit boek. Tegelijk schroomt Paulus niet om moeilijke thema’s aan te snijden waarmee hij niet iedereen te vriend houdt: bekering, oordeel en opstanding uit de dood.
Paulus’ rede is een kerntekst voor alle missionaire bezinning en ook Dekker vond het de hoogste tijd er eens goed in te duiken. Dekker beschouwt Paulus’ woorden als een soort sjabloon voor hoe zijn prediking er in het algemeen vaker uitgezien zal hebben, waardoor de verschillende ingrediënten zich lenen voor theologische extrapolatie. Zo wordt Paulus’ rede een klein missionair handboekje voor de eenentwintigste eeuw. Aardig voor de Trouw-lezer: in het slothoofdstuk analyseert Dekker het proces van ‘proefgeloven’ dat Stephan Sanders in deze krant beschrijft.
Vurig
Dekker is uiterst gevoelig voor de tijdgeest en weet goed wat er speelt in cultuur en media. Vervolgens gaat hij niet op een zeepkistje staan om keihard Jezus Christus te verkondigen. Dat deed Paulus ook niet. We zijn in al onze culturele bewegingen en verlangens immers al diepgaand verbonden met de “onbekende God” die we “vereren zonder hem te kennen”, zoals Paulus betoogde te midden van de vele godenbeelden in Athene.
Tegelijk is Dekker er niet de man naar om maar gezapig mee te bewegen met alles wat in de mode is. Af en toe preekt hij vurig tegen de tijdgeest in, tegen Christenen die zich neerleggen bij hun marginale positie en maar accepteren dat hun geloof ook maar een optie onder velen is. Pointe van Dekker: Paulus’ context leek erg veel op de onze. “De samenleving vormde geen belemmering om de hoge pretenties van het christelijk geloof uit te dragen. Onze belemmering vandaag is veel meer dat wij zelf door de ontmoeting met andere levensovertuigingen en door de afzwakking van het christelijk geloof in onze cultuur, zijn gaan twijfelen aan de hoge pretenties.”
Mooiste zin
“We zijn geen mens om christen te worden, we zijn christen om mens te worden.” (A. A. van Ruler)
Reden om dit boek niet te lezen
Erg spannend kan ik het boek al met al toch niet noemen. Paulus’ rede op de Areopagus is inderdaad een missionaire en theologische standaardtekst, van grote schoonheid en diepzinnigheid, zoals Dekker uiteraard gloedvol laat zien. De implicaties van Paulus’ redevoering zijn echter al oneindig vaak belicht en afgewogen. Is het evangelie van Jezus Christus iets dat aansluit bij het menselijk streven en verlangen, of iets dat er volkomen haaks op staat? En hoe verkondig je die ambiguïteit? Hoe doorleef je die zelf als christen? Dat is voer voor belangrijke theologische reflectie, maar eerlijk gezegd ook wel tot op het bot uitgekauwd. Dekker doet het allemaal nog maar eens dunnetjes over.
Reden om dit boek wel te lezen
Nuja, ‘dunnetjes’ is wel wat mager uitgedrukt. Dekker doet de discussie tamelijk bekwaam over. Mocht je besluiten om je eens door iemand de ins en outs van de Areopagusrede te laten uitleggen, kies dan gerust voor Wim Dekker. Hij heeft de theologische wijsheid, de culturele gevoeligheid en de welbespraaktheid om de verschillende nuances van Paulus’ betoog recht te doen en door te vertalen naar onze situatie vandaag.
—
Eerder verschenen in Trouw
