"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Verdwenen levens

Woensdag, 13 april, 2022

Geschreven door: Florette Dijkstra
Artikel door: Marijke Laurense

Verhalen bundel omtrent onopgeloste raadsels

[Recensie] En toen moesten we in maart 2020 opeens binnen blijven, met de verhalenbundel Verdwenen levens als gevolg. Want daardoor had beeldend kunstenaar en schrijver ­Florette Dijkstra (1963) eindelijk de tijd om op internet onderzoek te doen naar het verschijnsel colofon, die pagina in elk boek met dat saaie rijtje technische gegevens.

Blijkt dat woord te komen van een stad in Griekenland (nu Turkije), waar de dichter ­Antimachus als eerste ter wereld de liefde voor een vrouw bezong. Althans volgens een postuum verschenen boek uit 1896 van ene Edward Benecke, kleinzoon van de componist Felix Mendelssohn. Edward verdween met zijn vaste klimmaat op 16 juli 1895 spoorloos in de Zwitserse Alpen, met een aanzienlijke som geld op zak.

Nu, daar wil Dijkstra het fijne van weten, dus surft, leest en mailt ze zich suf om het verhaal daarvan te achterhalen. Wat kan er toch gebeurd zijn met die twee toch zo doorgewinterde alpinisten?

Met zakdoeken en sigaren de berg op

Boekenkrant

En passant zoekt Dijkstra de stamboom en familieverhoudingen van drie generaties Mendelssohn uit en ontdekt ze waarom de Engelse hogere kringen (tot verdriet van ­koningin Victoria) indertijd zo graag bergen beklommen en hoeveel zakdoeken en sigaren ze mee naar boven namen.

Ook interessant: dat Edwards zus Margaret ooit een schilderij heeft gemaakt met de titel Icefall in the Findel Glacier. Beeldend kunstenaar Zijlstra had het graag gezien en geduid, maar ­helaas, ook daarvan geen spoor meer.

En wat te denken van de wasvrouw van de familie die Edward op de middag van zijn verdwijning in de tuin in Engeland heeft zien lopen? Van die weetjes dus.

Het tweede verhaal in de bundel is verreweg het persoonlijkste: daarin gaat Zijlstra op zoek naar de ­familielijnen waarlangs ze het ­fatale zx-gen kan hebben geërfd, waardoor in haar voorgeslacht zoveel vrouwen, jonge moeders vaak, zo vroeg en pijnlijk zijn gestorven aan borst- en eierstokkanker. En waardoor komt die wrede mutatie ook zo opvallend vaak voor in het Finse dorpje Lahkolampi? Heeft een van haar zeevarende voorouders het vandaaruit naar de Alblasserwaard gebracht? Of liep de route net andersom?

Zaten er in 1794 al vrouwen in het leger?

Ongecompliceerd spannend wordt het als ze in ‘De vrouw met het pistool’ de identiteit probeert te achterhalen van een vrouw die volgens een tekening uit 1797 van ene Knip een prominente rol heeft gespeeld in de Franse verovering van de Schans van Orthen bij Den Bosch in 1794. Hè? Zaten er toen al vrouwen in het leger? Of is het een fantastisch verzinsel?

Liefhebbers van Midsomer Murders worden tot slot verwend met een minutieuze reconstructie van een serie geweldsmisdrijven en ongelukken uit de achttiende eeuw in de landen van Overmaas, tussen Luik en Aken. Hoe liep het af met de jonge Thomas, toen hij na jaren van getreiter zijn stiefvader doodsloeg? Werd de streek inderdaad geteisterd door een bende, à la de Bokkenrijders? Hebben die trouwens ooit echt bestaan?

Onverwachte bijverhalen

Zijlstra slaat op haar digitale expedities talloze zijpaden in, ook als die doodlopen. Niks mis mee: eerlijk speurwerk is immers nooit een doorlopend succesverhaal.

En dankzij haar wakkere oog voor tegenstrijdigheden en toevallige (?) verbanden levert dat heel wat onverwachte bijver­halen op, af en toe vergezocht, vooringenomen of ergerlijk ­gedetailleerd, maar altijd verrassend en meestal ontroerend.

Haar vier grote raadsels lost ze er niet mee op, maar ach, welke wijze zei maar weer dat het ware doel van de reis de weg zelf was?

Eerder gepubliceerd in Trouw en op Marijke Laurense