Een palmolie drama in Borneo
[Recensie] Van een goede werkrelatie, kennis én toekomst thrillerauteur(!) Tamara Onos kreeg ik als dank voor de fijne samenwerking Verkapt van Janneke Bazelmans toegestuurd. Een ecothriller die je meeneemt naar de binnenlanden van Borneo.
De Nederlandse studente Nora van Severingen krijgt een prachtige kans om zichzelf te ontwikkelen; ze mag onderzoek doen naar duurzame bedrijfsvoering. Deze stage brengt haar naar de binnenlanden van Borneo, bij het bedrijf PT Palmoil. Dit bedrijf produceert palmolie en exporteert dit vervolgens naar onder andere Nederland waar palmolie in tal van producten wordt verwerkt.
Het produceren van palmolie gebeurt door oerwouden te kappen en enorme plantages aan te leggen met palmoliebomen. PT Palmoil koopt de grond van de lokale bevolking en biedt hen een pakket aan met allerlei afspraken over vergoedingen en voorwaarden. Een pakket dat ze moeilijk kunnen weigeren want er wordt onder meer werk op de plantage aangeboden (dus een vast inkomen) en de belofte dat er op de plantage een school wordt gebouwd voor de ontwikkeling van de kinderen.
Tot zover lijk alles voortvarend te gaan, maar Nora krijgt ook te maken met de Dayaks, een gedeelte van de bevolking dat onder geen enkel beding de grond wil verkopen. PT Palmoil lijkt dan ineens niet meer zo vriendelijk. Nora had dit niet verwacht, maar door haar nieuwsgierigheid kijkt ze verder dan haar neus lang is.
Ze gaat zelf op onderzoek uit en haalt de voordelen en nadelen van de aanleg van de grote plantage boven tafel. Ze observeert, signaleert, analyseert en trekt vervolgens conclusies. Dit wordt haar niet in dank afgenomen en ze wordt blootgesteld aan gevaar. Ze proeft van de politieke belangen en de invloed van macht en geld, maar ook van de onrechtvaardigheid in de wereld. Hoe de bevolking wordt blootgesteld aan gif, waar de Inspectie SZW in Nederland zich rot van zou schrikken, maar ook hoe hectares oerwoud, zonder toestemming van de overheid, moeten plaatsmaken voor plantages. Hoe de kale vlaktes de stromen regen niet meer tegen kunnen houden, veel dieren sterven en de bevolking uiteindelijk letterlijk met lege handen staat.
Feiten verweven met fictie
Janneke Bazelmans heeft met Verkapt een origineel verhaal geschreven. Ik ken geen enkel boek waarin de thema’s duurzaamheid en milieu centraal staan én ook nog eens het (mijn!) vakgebied veiligheid schaart. De problematiek rondom dit thema wordt perfect uiteengezet in dit boek, het leest als fictie maar lijkt haast gebaseerd op feiten. Je gaat je in ieder geval als lezer afvragen hoe de realiteit eruit ziet. Hoe zit het met de grote plantages in Indonesië, hoe zit het met het maatschappelijk verantwoord ondernemen en hoe zit het met de veiligheid van de mensen aldaar?
In Nederland stellen we namelijk hoge eisen aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) en blootstelling aan gevaarlijke stoffen. We hebben samen voor een grote groep stoffen grenswaarden bepaald en proberen op deze manier onze medewerkers een gezonde toekomst te bieden. De vraag blijft hoe dat in het buitenland zit en welke invloed de consumptiemaatschappij (vraag en aanbod) heeft op de productie. De link met geld en macht is snel gelegd.
Door de fijne en toegankelijke schrijfstijl is Verkapt een prima boek, alhoewel ik het niet echt een thriller zou noemen. De spanning is namelijk op geen enkel vlak echt tastbaar aanwezig, maar het verhaal nodigt wel uit om verder te lezen. Bepaalde gebeurtenissen zijn wat toevallig en wat minder diep uitgewerkt, zoals het overlijden van haar vader toen Nora nog klein was en hoe dit invloed heeft gehad op haar ontwikkeling. Ondanks deze kleine opmerkingen maakt Verkapt je bewust, informeert je en vermaakt. Zeker het lezen waard!
—
Eerder verschenen op Boekenz
