Er is nog hoop
[Recensie] Stephen King is 71 geworden, maar dat houdt hem niet van het schrijven af. Integendeel, in 2019 publiceert hij in Nederland twee boeken. De nieuwste van die twee is Verlichting, een novelle.
Het is een ongebruikelijk dun boek voor de meester van de breedsprakige beschrijvingen. Wie zijn verhalenbundels kent, vermoedt wellicht net als ik, dat Verlichting gewoon een uit de hand gelopen kort verhaal is dat nu als novelle wordt gepresenteerd. Niks mis mee, zeker niet omdat King hier iets bijzonders doet. Hij breekt met zijn gebruikelijke horrorinsteek. Lezer, hou je vast: [spoileralert] dit verhaal loopt goed af.
Wat? Geen zombies, bovennatuurlijke griezels, geen bad ending, exploderende lichaamsdelen, bloed en gruwel? Nope. Hij kiest dit keer voor een positieve insteek en -boodschap.
Het verhaal speelt zich af in Castle Rock, één van Kings bekende speelveldjes. Doorsnee burgerman Scott Carey krijgt onenigheid met zijn lesbische buren die hun hond zijn ontlasting de vrije loop laten doen op Scotts grasveld. Dat hindert Scott, niet omdat het lesbiennes zijn maar omdat zijn grasveld smerig wordt. In het keurig conservatieve dorp zelf valt die lesbische flauwekul trouwens ook absoluut verkeerd, wat ervoor zorgt dat het restaurant dat de beide dames hebben geopend, niet bepaald loopt als een trein. Na een paar confrontaties met de meest uitgesproken van de twee dames, Deirdre, beseft Scott dat ook hij lijdt aan ongegronde vooroordelen. Dus raapt hij zichzelf bij elkaar en gaat er iets aan doen.
Geroutineerd brengt King het verhaal op tempo, versnelt naar een hoogtepunt en eindigt met een climax. Snel, misschien iets té snel. Zo is er wat af te dingen op de suikerzoete oude-mannen-onder-elkaar toon die Scott met zijn kompaan dokter Bob bezigt. Ook de conversaties tussen de bewoners blinken niet uit door originaliteit, maar misschien is dat zoals dat altijd gaat in Castle Rock. Ook de iets te voor de hand liggende hardloopwedstrijd-climax is nou ja, mwah, als je dat vergelijkt met de hardloopwedstrijd die hij al eerder maar dan een miljoen keer spannender, heeft beschreven in De marathon.
En toch zit er een interessante laag in dit verhaal. Die betreft verlichting, een geestestoestand die ver te zoeken is in het dorpje. Verlichting slaat in letterlijke zin op Scott, die op raadselachtige wijze elke dag wat gewicht verliest maar er toch hetzelfde blijft uitzien. Als dat zo door gaat, eindigt hij met nul kilo op de schaal. Die kant gaat het inderdaad op, Scott raakt verlicht. Dat kun je ook zien als een verwijzing naar het Verlichtingsideaal van Rousseau, dat de ontwikkeling van de mens in al zijn aspecten beoogt.
King legt de nadruk op ‘zachte’ eigenschappen zoals tolerantie, mededogen, hulpvaardigheid, compassie. Toevallig zijn dat precies de eigenschappen die de huidige Amerikaanse president ontbeert en die in het verhaal ook dreigen te verdwijnen achter een muur van haat. En die misschien in onze tegenwoordige maatschappij weer nodig zijn als tegenwicht tegen zaken als polarisatie, vreemdelingenfobie en graaizucht. Als verhaal is dit boek lang niet zo goed als sommige van zijn boeken, maar als statement tegen de Trumps van deze wereld is het prima geslaagd.
—
Eerder verschenen op Nico’s recensies en Hebban
