"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vietnam

Woensdag, 3 februari, 2021

Geschreven door: Max Hastings
Artikel door: Quis leget haec?

Het is wel een boek waar je in blijft lezen.

[Recensie] Als je alle afleveringen van Tour of Duty hebt bekeken geeft je dat niet noodzakelijkerwijs een goed beeld van wat er zich rondom de Vietnam-oorlog heeft afgespeeld. Dan geeft het boek Vietnam van Max Hastings een heel wat completer beeld.

Hastings is een direct betrokkene, want hij behoorde tot degenen die in 1975 tijdens de afsluitende evacuatie met een helikopter uit de Amerikaanse ambassade in Saigon vertrokken. Toch is het niet zijn verhaal dat we horen. Wel het verhaal van de politici en generaals, maar zeker ook de verhalen van de soldaten (van beide zijden), de boeren en burgers. Dat is voor mij de grote meerwaarde van dit dikke boek van 785 pagina’s. Er staan wat foto’s in en een paar kaartjes, de rest is tekst en dus veel informatie.

In grote lijnen is het wellicht bekend. De revolutionair Hồ Chí Minh verklaarde de onafhankelijkheid maar de Fransen zaten nog in de regio. Zij leden een grote nederlaag in Điện Biên Phủ. Ik wist dat, maar ik had er geen idee van hoe dat er aan toe ging daar; al die heuvels die verdedigd moesten worden door de Fransen en daartegenover de vrij briljante strategie van de Vietnamese generaal Giàp.

Om het communisme geen voet aan de grond te laten krijgen raken de Amerikanen betrokken en later Australië en Nieuw-Zeeland ook. Dan volgt het verhaal dat we denken te kennen uit de series en films, maar dat af en toe alle verbeelding tart.

Heaven

Dat gaat over verschillende dingen. De inzet van Vietnam voor eigen gewin op politiek niveau. Denk aan de rol van de drijvende kracht achter de oorlog, Minister van Defensie Robert McNamara en zijn president Lyndon Johnson. Het gaat over ongetrainde soldaten die gedropt werden in Vietnam die, als ze al overleefden, hun parachutisteninsigne niet kregen omdat ze de vereiste opleiding niet hadden gevolgd. Het gaat over ‘fragging’, de mogelijkheid dat je als commandant een fragmentatiebom onder je bed vindt van soldaten die je niet meer pruimen. Het gaat over beweegredenen om wel of niet in dienst te gaan, de keuzes die men wel of niet heeft. Het gaat over de doodsangst van soldaten, hun blik fixerend op dat ene steentje of grassprietje, omdat dit misschien het laatste is dat je ziet in dit leven. Het is wel een boek waar je in blijft lezen.

Die soldaten hadden vaak geen idee waarin ze terecht kwamen en Hastings verwoordt dat mooi:

“Op de officiersopleiding had John Vanns plan voor de ochtend van 2 januari 1963 wellicht een goede beoordeling gekregen, als tenminste alle menselijke deelnemers hadden gedaan wat was voorgeschreven. Maar in plaats van als balletdansers een tangbeweging uit te voeren, belandden ze even lukraak op het slagveld als speelgoed uit een doos die werd omgekeerd.”

Uiteindelijk blijken de Verenigde Staten de oorlog volledig verkeerd ingeschat te hebben. De Vietcong is bereid enorme verliezen te lijden en heeft een eindeloos geduld, waar de sympathie aan het Amerikaanse thuisfront langzaam verdwijnt. Het is schokkend om te lezen hoe het juiste moment wordt afgewacht voor terugtrekking van de troepen, het moet wel goed in de verkiezingscampagne passen. Wat dat voor gevolgen had voor de bevolking van Vietnam was niet eens een issue.

Er staat dus veel informatie in het boek. Het politieke spel wordt uitgebreid beschreven, het Tet-offensief en de gruwelijkheden in Mỹ Lai, maar ook de gebruikte wapens en effectiviteit ervan;

“Over het geheel genomen werd geschat dat er in Noord-Vietnam door de bombardementen voor 300 miljoen dollar aan schade was aangericht, maar tegen de prijs van 922 vernietigde vliegtuigen, die driemaal zoveel waard waren.”

Ik wist van de beroemde helikopter de Huey (hier komt Tour of Duty toch van pas, want ik kan hem dromen) maar ik wist niet van het nucleaire alarm dat door Nixon werd afgegeven in 1969. Hồ Chí Minh én de Russische ambassadeur werden op de hoogte gesteld dat er eventuele nucleaire wapens gebruikt zouden worden. De reactie van de Russen was duidelijk;

“Toch schonken de Russen nauwelijks aandacht aan het alarm, en ook van de andere aanstellerij van de president leek de vijand niet onder de indruk. Ze beschouwden Nixon niet als een gevaarlijke gek, maar als een rationele politicus die wanhopig bezig was om een manier te vinden, niet om aan een Amerikaanse nederlaag te ontkomen, maar om hem niet expliciet te hoeven toegeven.”

De afloop is duidelijk. De Verenigde Staten hadden uiteindelijk geen keuze. Het kostte een kleine 60.000 Amerikanen het leven, aan Vietnamese zijde was het aantal 2,5 miljoen. Het hele verhaal is degelijk opgeschreven in dit boek. Neem er even de tijd voor, het is de moeite waard.

Eerder verschenen op Quis leget haec?

Boeken van deze Auteur: