"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

VIN

Vrijdag, 20 september, 2019

Geschreven door: Ruth Lasters
Artikel door: Marnix Verplancke

De leerkracht als “opnieuwbeginner”

De eerste zin:

“Eerst werkte ik in ‘de accordeon’.”

Recensie

Lore is een jonge lerares die haar weg zoekt tussen het personeel en de leerlingen van het VIN, het Vrij Instituut voor Nijverheid. Maar echt goed gaat het niet. Net zoals haar privéleven, dat getekend wordt door haar na zeven jaar afgesprongen relatie met beeldend kunstenaar Daniël, lijkt haar doceren een aaneenschakeling van frustrerende mislukkingen te zijn. Wie gaat met wie op de loop, denk je wanneer je in Ruth Lasters nieuwste roman VIN leest hoe Lore dag na dag meer in de ban raakt van leerling Axel.

Boekenkrant

Naast Lore spelen de half-Poolse conciërge Sergei en de Armeense poetsvrouw Anna de hoofdrol in VIN. Hij is na een huwelijk van 24 jaar in de steek gelaten door zijn vrouw, waardoor hij ook zijn baan en zijn huis dreigt te verliezen, want een conciërge kan geen alleenstaande zijn. Zij ligt in het ziekenhuis nadat er op school een ongeluk is gebeurd waarvoor ze Lore en Sergei de schuld geeft. Het heeft allemaal te maken met de archiefdozen die uit de kelder van de school gehaald moeten worden. De toetsen en werkjes van de leerlingen die erin zitten kunnen niet langer opgevraagd worden door de inspectie en mogen dus afgevoerd worden. Dat Anna een zoon had op school en ze dolgraag zijn “schoolerfenis” in handen zou krijgen blijkt de crux van het verhaal.

Twee decennia voor de klas hebben Lasters een bijzonder scherp inzicht opgeleverd in de psychologie van de leerkracht, en zeker in die van een onzeker iemand als Lore. Om haar leerlingen aan haar kant te krijgen, gaat ze over tot het geven van details over haar persoonlijk leven. Steeds meer details willen die jongens weten, over liefde en seks vooral. Tot Lore beseft dat ze haar in hun macht krijgen en ze er abrupt een einde aan maakt, waarna de pesterijen en de vunzige alcoholstift-tekeningen opduiken. Lasters beschrijft dit meesterlijk. Veel minder geslaagd is echter haar Erik Vlaminck-achtige beschrijving van volksmens Sergei, die vaak stroef en ongeloofwaardig overkomt. Maar dit is in feite slechts een detail in een roman die uitblinkt door zijn thematiek. Niet alleen het schoolarchief dient immers dringend opgeruimd te worden. We hebben allemaal wel een paar dozen oud papier die we dringend eens op straat zouden moeten zetten.

3 vragen aan Ruth Lasters

Afgaand op het verhaal van lerares Lore lijkt een school een arena waarin de hele tijd machtsspelletjes worden gespeeld. Is het zo erg?

Lasters: “Zo ervaart een beginnende leerkracht het alleszins. Als je uit je onzekerheid kunt groeien omdat je omringd bent door toffe collega’s, verdwijnt die machtsstrijd en wordt de job een stuk toffer. Zelf had ik daar weinig geluk mee. Ik stond op mijn 22e voor een klas die amper vier jaar jonger was dan ik. Ik heb toen veel afgezien en deed alleen voort omdat ik iets op mijn cv wou hebben, maar het heeft me psychologisch een knauw gegeven. De collega die me wegwijs moest maken zei: “Met handboeken werken wij hier niet. Daar in de kast liggen wat kopietjes. Kijk er maar eens in.“ Verder dan dat ging mijn onthaal niet. Ik werd daar behandeld als de uitvinder van het tuchtprobleem, en dat is natuurlijk niet bevorderlijk voor de zelfverzekerdheid. Ik wil niet alle schuld bij mijn vroegere collega’s leggen, ik was inderdaad een groentje, maar wat steun zou niet misstaan hebben.”

En de leerlingen?

Lasters: “Die zijn jong en tasten je grenzen af. Tot waar ze kunnen gaan, dat willen ze weten. Maar hen verwijt ik niets. Zo zijn jongeren nu eenmaal. Ik heb lang lesgegeven in het BSO en TSO. Met die jongeren kun je echt heel toffe dingen doen, zo lang je hen maar serieus neemt en hen niet het gevoel geeft buitengesloten te worden. Want dat gebeurt nog al te veel in onze diploma-maatschappij die intelligentie al te vaak gelijkschakelt met cognitieve intelligentie. Maar een vakman is ook intelligent. Mijn leerlingen voelden zich vaak gestigmatiseerd. “Wij zijn het restafval,” zeiden ze wel eens. Wanneer je als titularis op een ouderavond het advies van de klassenraad moet geven en dat gaat richting BSO, reageren die ouders soms zo kwaad dat je zou denken dat die B voor belediging staat.”

Je draagt je boek op aan alle opnieuwbeginners. Wie moeten we daaronder verstaan?

Lasters: “Een leerkracht is een professionele opnieuwbeginner, zeg ik altijd. Na ieder conflict moet je bereid zijn met een verse lei te herbeginnen, anders kan je geen les geven aan jongeren. Maar ook persoonlijk ben ik herbegonnen. Drie jaar geleden ben ik gescheiden en van school veranderd. Het thema ligt me dus wel. En hey, au fond zijn we toch allemaal ons hele leven lang opnieuwbeginners?”

Eerder verschenen op Focus Knack

Boeken van deze Auteur:

VIN

Auteur:
Ruth Lasters
Categorie(ën):
Literatuur

VIN

Auteur:
Ruth Lasters
Categorie(ën):
Literatuur

Vlaggenbrief

VIN

Auteur:
Ruth Lasters
Categorie(ën):
Literatuur
  VIN