De oermens in moderne kleren
Vladiwostok! is een stuk fictief proza. De karakters uit het boek zijn geen bestaande personen, en de beschreven politieke gebeurtenissen hebben nooit exact plaatsgevonden. Afgezien daarvan is alles in het boek een kopie van de hedendaagse maatschappij. De opkomende politici zijn ‘snelle jongens’ en machtswellustelingen, die worden gemaakt en gebroken door actualiteitenprogramma’s en hun presentatoren op televisie. Aan de hand van een verhaal over twee zulke politieke nieuwkomers laat Thomése (1958) een meesterlijk realistisch Nederland zien, waarbij de politieke of marktgerichte Nederlander en zijn slechtheid niet van een kritische blik gespaard blijven.
Fons Nieuwenhuijs is het centrale personage in het verhaal. Hij is kinderloos getrouwd met ‘zijn’ Pam, maar heeft een adolescente dochter Amanda van een vroegere vriendin Ruth, en bij een zekere Selena een jonge zoon Alwin. Zonder dat Pam ervan af weet. Nieuwenhuijs is politiek adviseur van zijn beste vriend Hans Portielje, een onsympathieke vrouwenverslinder met de bedoeling als een storm de Nederlandse politieke wereld binnen te dringen.
Alles gaat Portielje voor de wind, tot een schandaal naar aanleiding van een slachtpartij in de Guineese binnenlanden hem de kop kan gaan kosten. Er is aan de slachtoffers onvoldoende hulp geboden, en Portielje is hiervoor politiek aansprakelijk. Hij heeft de hulp van Nieuwenhuijs nodig voor zijn campagne, maar onderwijl is deze stiekem met zijn dochter Amanda publicaties over Guinee aan het plaatsen om zijn beste vriend zwart te maken. Ten slotte hangt of staat het hele ‘project Portielje’ bij zijn optreden in een populair tv-programma ( rrrrobberrrrt! ). Presentator Robbert probeert hierin met sluwe middelen Portielje aan de grond te helpen. ‘Politicusje pesten, de nationale sport voor Dummies’ noemt Hans dat.
Het machtspel dat de personages spelen is een van de hoofdmotto’s in Vladiwostok!. In de woorden van Nieuwenhuijs: ‘Die onophoudelijke energie van politici, dat was niets anders dan een permanent libido.’ Ondergeschikt aan het libido, waar ook Nieuwenhuijs zelf geen tekort aan heeft, worden alle karakters haast stereotypisch. Pam is Fons’ eeuwige steun en toeverlaat, de vrouw die zelfs hij niet volledig doorziet; Amanda en Alwin zijn de geheimen die hem ten opzichte van Pam zijn grootheid doen behouden, en Amanda is ook nog eens zijn bloedeigen wapen in de strijd om zich zelfs ten opzichte van zijn beste vriend Portielje superieur te voelen. Portielje op zijn beurt heeft zijn altijd geschikte vrouw Margot, en daarnaast talloze scharrels om zijn ego op te krikken. Onder deze scharrels bevindt zich de jonge Babs. Tekenend voor het boek is hoe Hans zich op de avond van zijn tv-optreden pas door Robbert verslagen voelt, wanneer hij Babs aan hem kwijtraakt.
‘“leuke vriendin heb je”, zei Robbert olijk. “Ze is geloof ik alleen een beetje boos op je”. Hier met die boterhammen, dacht Hans. Ze zijn van mij.’
De schrijfstijl die Thomése hanteert sluit goed aan bij het seks en machtbeluste karakter van de hoofdpersonages. Het boek is met nietsverhullend en soms zelfs agressief taalgebruik geschreven. Een aardig voorbeeld vormt de passage waarin Fons met zijn dochter Amanda een artikel schrijft gericht tegen Portielje, en waar zelfs zijn bloedeigen dochter mikpunt wordt van zijn wellust:
‘Alles wat er in hem opkwam, werd door haar beaamd, zodat het gewicht ervan onmiddellijk werd verdubbeld en het dus meteen al heel wat leek. Schouder aan schouder zaten ze aan het toetsenbord, hij voelde haar warmte gloeien tot in zijn geslacht, dat warm en dik in het duister van zijn broek ervan lag te dromen dat het in werkelijkheid wakker werd gemaakt.
Hij graaide naar een nieuwe sigaret.
“Je zit wel veel te roken zeg. Doe je dat altijd als je schrijft?”
“Je lijkt m’n vrouw wel.”
“Welke? Pam?”Als een laf knaagdier trok zijn lul zich terug in het gedachteloze.’
Ondanks alle dure pakken en geciviliseerde omgeving is het de oeroude zucht naar macht en (vrouwelijke) waardering die de personages in het Vladiwostok! tot handelen aanzet. Thomése schept een prachtig nieuw maatschappelijk realisme met zijn roman. De lezer wordt er onbewust toe gedreven nog eens met een scherpe blik naar de alledaagse wereld om zich heen, en vooral naar zichzelf en de stuwende kracht achter zijn eigen handelingen te kijken. Dit maakt dat Vladiwostok! zeker behoort tot de meest geslaagde en beste literaire romans die het afgelopen jaar zijn verschenen.
