"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vreemde geliefden

Woensdag, 23 december, 2009

Geschreven door: Jelte Werkhoven
Artikel door: Johan Bordewijk

Stapels ellende

De jongvolwassen hoofdpersoon Ella krijgt in Vreemde geliefden heel wat te verstouwen. Ze ontworstelt zich aan het streng christelijke milieu van haar ouders, ze breekt met haar verloofde, haar studie aan het conservatorium mislukt en dan raakt ze ook nog zwanger van haar nieuwe geliefde Tim. Deze, op zijn beurt, heeft het ook niet makkelijk: verdwenen moeder, aan lager wal geraakte vader, wrok over slechte opvoeding, wonen in een ijskoud kraakpand en ruzie met zijn beste vriend .

Ella en Tim weten elkaar te vinden en verzetten zich tegen de boze buitenwereld. Terwijl ze samen zoeken naar nieuwe ankers culmineert het verhaal in een bizarre ontknoping. Met veel fantasie beschrijft Werkhoven hun zoektocht. Taart etende hanenkammen, jonglerende krakers, politie, sloeries, een prekende vader, truttige vriendinnen, zelfs een paparazzo komt langs. Tims vader is namelijk een verlopen hitzanger en een oude vriend van hem, nu eigenaar van een pulpblad, laat Tim schaduwen omdat de vader weer in de belangstelling staat. Het is bewonderenswaardig hoe Werkhoven alles aan elkaar weet te knopen.

Toch valt het niet mee dit boek te lezen. Het lijdt onder de misvatting dat een stapeling van ellende vanzelf een goed verhaal oplevert. Inderdaad kunnen deze ingrediënten met zorg tot een aangrijpend en schrijnend verhaal gecomponeerd worden. Helaas zet Werkhoven alles plompverloren bij elkaar en wordt het eerder lachwekkend en zelfs ergerlijk. Zijn bordkartonnen karakters hobbelen van ontluistering naar tegenslag. Ze hebben wel emoties, dat wel, maar die gaan maar millimeterdiep. Ze switchen in no-time eenvoudig van razend naar diepellendig.

‘Maar net op het moment dat hij het wilde uitschreeuwen, van frustratie, van angst, van wanhoop, werd hij zich bewust van warmte, van licht, van de liefde die hem door de poriën drong en hem van binnen vulde. Het was Ella. Haar eindeloos mooie stem en haar zachte betekenisloze klanken van troost drongen tot hem door en Tim liet het gaan en liet zich gaan en huilde om zichzelf en om zijn onbekende, onbeminbare moeder.’

Boekenkrant

In het begin, als Ella nog een wereldvreemd tutje is dat nog nooit TV heeft gekeken, ziet ze bij haar eerste ontmoeting met Tim ‘dat hij zijn haar in een soort grote klitten droeg’. Even later weet ze, hopsa, dat het dreads zijn en nog even later rookt ze joints alsof ze nooit anders gedaan heeft. Personages van vlees en bloed weet Werkhoven niet neer te zetten; ik leef op geen enkel moment met ze mee, ze blijven houten klazen.

Vreemde geliefden is het debuut van Werkhoven, een debuut waarbij hij wel wat meer steun van de redacteur had mogen krijgen. Het boek wemelt van de overbodige zinnen en woorden. Ella neemt met Tim een lsd-trip. We lezen: ‘Ella had nog nooit getript’. Dat snap ik vanzelf wel als er hoofdstukken aan besteed zijn om het naïeve karakter en haar streng christelijke achtergrond te schetsen. Tim valt uit tegen zijn vader als die neerbuigend doet over Ella. Er staat: ‘Tim werd kwaad. “Ik heb haar niet gevonden […],” zei hij afgemeten.’ Of als Ella boos wordt op haar ouders over de keus voor Tim lezen we: ‘“Tim is geen fout!” Ze schreeuwde het door de telefoon.’ Twee voorbeelden van overbodige dialoogregie.

Ook de stijl van Werkhoven had wel wat bijgeschaafd kunnen worden. Zinnen als ‘Sander was op zijn beurt geïrriteerd en ging met Petra zitten smoezen’, of ‘Nadat de deur gesloten was, ging iedereen weer zitten. Sander begon een jointje te draaien’, lezen wel heel erg als een opstel van de middelbare school. Op zich een goed middel om aan het begin de belevingswereld van Ella te schetsen, maar voor het krakersmilieu en voor de berg ellende die loskomt, beslist ongeschikt.

Gelukkig laat Werkhoven soms zien dat hij het wel kan. Als Ella na een botsing met haar ouders haar vader aan de telefoon heeft, zegt ze : ‘”Het spijt me dat ik jullie niets verteld heb.” Diep in, diep uit.’ De kracht van weinig woorden.

Op de omslag staat dat Werkhoven werkt aan een tweede roman. Het lijkt me niet verkeerd als hij zich daarvoor meer verdiept in zijn personages en zich laat bijstaan door een zeer strenge redacteur.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.