"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk

Woensdag, 3 maart, 2021

Geschreven door: Stefan Bollmann
Artikel door: Quis leget haec?

Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk van Stefan Bollmann kocht ik een beetje in een opwelling. Vanwege de titel natuurlijk, vanwege de aansprekende kaft en vanwege het onderwerp.

De titel spreekt aan omdat ik mij dan toch blijkbaar regelmatig met gevaarlijke dames inlaat. Nu is dat in de praktijk redelijk te overzien dus moet zo’n titel ergens door verklaard worden. Toen het boek eenmaal gemeengoed werd nam het lezen een grote vlucht, onder mannen en zeker ook onder vrouwen. Dat laatste werd niet door iedereen even goed gepruimd;

Een vrouw die leest, verovert een vrijplaats waartoe alleen zijzelf en niemand anders toegang heeft en bezorgt zichzelf hierdoor een onafhankelijk gevoel van eigenwaarde. Bovendien ontwikkelt ze daardoor ook haar eigen wereldbeeld, dat niet per se overeenstemt met het beeld dat ze door afkomst en traditie meekreeg, of met dat van de mannen.

Precies, dat moeten we natuurlijk niet willen met z’n allen, dus: gevaar. Gelukkig kijken we er tegenwoordig wat anders tegenaan en blikken we terug op die tijd aan de hand van een aantal schilderijen, tekeningen en foto’s van vrouwen die lezen of in ieder geval met een boek in de weer zijn.

Boekenkrant

Eerlijk gezegd wordt het thema er een beetje met de haren bijgesleept. We maken een niet te dik boek over platen van lezende vrouwen, vertellen het (natuurlijk niet nieuwe) verhaal erbij van de vrouwen die alsmaar mondiger worden en meer kennis vergaren, laten Kristien Hemmerechts een voorwoord schrijven en voilà, we hebben een boek.

Anderzijds, er staan werkelijk een aantal prachtige schilderijen in van artiesten die ik niet kende, zoals het Interieur met lezend meisje van de Deen Peter Ilsted of het doek Jonge vrouw met boek van de Rus Aleksander Deineka. Zo zie ik een foto van een lezende Alice Liddell, de Alice die toen ze klein was verhaaltjes te horen kreeg van ene Charles Ludwidge Dodgson. Deze wiskundige verzon fantastische verhalen waarin de heldin niet toevallig Alice heette. Hij zou later wat publiceren onder de naam Lewis Carroll en dan weet u genoeg.

Nu weet ik ook dat Marilyn Monroe wel degelijk bezig was in Ulysses van James Joyce op de beroemde foto’s waar zij lezend op staat afgebeeld. De fotografe bevestigt het. Ze las zelfs hardop en vond het moeilijk (dat vond ik ook, trouwens). Kortom, dat vind ik leuk om te weten.

Er valt genoeg af te dingen op dit boek. Makkelijk onderwerp, vaak erg summiere beschrijvingen, een schilderij over twee pagina’s afgedrukt waar één pagina veel mooier is enzovoort. Aan de andere kant heb ik weer bijgeleerd en kennis gemaakt met mooi en nieuw werk. Dat lijkt me nooit verkeerd.

Eerder verschenen op Quis leget haec?