"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vrouwen van as

Vrijdag, 9 maart, 2018

Geschreven door: Mia Couto
Artikel door: Miriam Grootscholten

De magie van Afrika

[Recensie] De Mozambikaanse Mia Couto is een van de meest spraakmakende auteurs van Portugees-sprekend Afrika. In Vrouwen van As beschrijft hij de nadagen van een van de grootste koninkrijken van Afrika in geromantiseerde fictie.

In de opmerking vooraf zegt Couto: “Dit boek gaat over de laatste dagen van wat de Gazastaat heette, het op een na grootste door een Afrikaan geleide keizerrijk in Afrika. Ngungunyane (of Gungunhana, zoals hij bekend werd bij de Portugezen) was de laatste keizer die heerste over de hele zuidelijke helft van wat nu Mozambique is. In 1895 werd hij door een Portugese legermacht onder leiding van Mouzinho de Albuquerque verslagen en gedeporteerd naar de Azoren, waar hij in 1906 kwam te overlijden. Zijn stoffelijke resten werden in 1985 overgebracht naar Mozambique, maar sommigen beweren dat niet het gebeente van de heerser in de kist zat, maar gewoon zand. Van de grote tegenstander van Portugal rest slechts zand dat werd opgeschept op Portugees grondgebied.”

Een uitgebreide documentatie over deze vergeten geschiedenis vond Couto in Mozambique en Portugal. Het verhaal dat hij vertelt is een op feiten en werkelijke personen gebaseerde fictionele herschepping. Keizer Ngungunyane komt in de roman nauwelijks aan bod; hij speelt een rol op de achtergrond.

Germano de Melo is als Portugees sergeant gestationeerd in Nkokolani, het dorp waar Imani woont. Zij vormen de twee stemmen van het boek. De uit Portugal verbannen sergeant bemant in zijn eentje de legerpost en doet middels brieven (mooi in negentiende-eeuwse stijl) verslag aan zijn leidinggevende. Zijn toon is in eerste instantie formeel, daarna wordt die vertrouwelijker maar, naarmate hij langer in het dorp verblijft, steeds verwarrender. Commentaar op wat hij beschrijft komt van Imani, een meisje van vijftien. Stoïcijns beschrijft ze de gebeurtenissen en haar band met de sergeant, die steeds intiemer wordt. Haar moeder noemde Imani ‘As’, omdat niets je pijn kan doen als je as bent. Als vrouw in een oorlogssituatie is dat een groot voordeel. Imani en de sergeant hebben elkaar nodig maar er staat een wereld van verschil tussen hen. Het verschil tussen Europese ‘hier en nu’ en het Afrikaanse, bij Couto magisch realistische. Zij zijn de verbeelding van het machtsverschil tussen de continenten.

Mia Couto heeft een origineel woordgebruik, een stijl die het magische van dit land in Afrika voelbaar maakt. Waardering voor zijn schrijverschap uitte zich in verschillende prijzen en een plek op de shortlist van de prestigieuze Man Booker Prize. Opvallend genoeg zijn er slechts drie van zijn zestien romans tellende oeuvre in het Nederlands vertaald.

Boekenkrant


Eerder verschenen op Afrikanieuws

Boeken van deze Auteur:

Vrouwen van as

De bekentenis van de leeuwin

Vrouwen van as