Een pleidooi voor inconsequenties
[Recensie] Ik denk wel eens: de wereld is regelmatig een puinhoop, laat ikzelf dan tenminste een opgeruimd bureau hebben. Enkele studie- en handboeken netjes in een vak, belangrijke papieren in een bakje en de pennen in een mok. Maar waar laat ik dan die gele smileystressbal en de scheurkalenders (die ik laat liggen en niet afscheur want dat geeft gedoe in het oud papier)? Wat een herkenning toen ik de eerste pagina van Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen las. Filosoof Frank Meester bleek met hetzelfde probleem te zitten en bedacht het ‘inconsequentialisme’, een nieuwe filosofische stroming. Enkele bouwstenen: Totale consequentie is niet mogelijk, we hoeven ons niet vervelend te voelen als het niet helemaal lukt. En: Een beetje is al heel wat.
Dit boek is een pleidooi voor (omarming van) inconsequentie. We moeten als mens wel streven naar perfectie en een doorgronding van de werkelijkheid, want wat is anders ons doel op de wereld, maar we kunnen niet 100% perfect en consequent leven. Inconsequent zijn is simpelweg menselijk. Door die constatering wordt je dag spontaan lichter.
Dit pleidooi laat zich eigenlijk niet vatten in een enkel bericht – het boek leent zich ervoor om steeds een hoofdstuk in te lezen en het daarna met anderen te bespreken. Er zit dan ook zoveel in: logica, wiskunde, muziek, hermeneutiek… Zo gebruikt Meester de volgende paradox om een probleem met een axiomatisch stelsel in niet-wiskundige taal te beschrijven: “Deze zin is niet waar.” Als de zin klopt, is hij niet waar. Als de zin niet klopt, is hij waar.
Ondanks het inconsequentialisme zelf probeert Frank Meester over zijn theorie een vrij consistent boek te schrijven. Hij geeft toe dat dat niet helemaal lukt: als de wereldordening al niet perfect is, hoe zou zijn boek dan wel perfect kunnen zijn? Toch ben ik blij met Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen, want het toont op een luchtige manier parallellen tussen verschillende wetenschappen, vertelt over diverse ook hedendaagse filosofen en geeft duiding aan lastige onderwerpen als identiteit en perspectief. Bijvoorbeeld door de vergelijking met een vogelbekdier te trekken (dit zoogdier past ook niet in één hokje) en door middel van het verhaal Poostzeven van Remco Campert.
Kortom: een boek waar je met één keer lezen geen genoegen neemt en dat je steeds handreikingen geeft om het leven lichter op te vatten. Eigenlijk is ‘Waarom’ een heel leuke cadeautip voor mensen die over de wereld nadenken.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
