"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Wachten

Dinsdag, 21 december, 2021

Geschreven door: Mona van den Berg
Artikel door: Piet Halma

Indringende portetten vanuit asielzoekerscentra

[Recensie] Al meer dan twintig jaar bijt ze zich vast in het documenteren van wat zij ziet als onrecht dat zich afspeelt binnen de asielzoekerscentra in ons land. Eerst als advocaat en sinds 2003 als fotograaf kan Mona van den Berg het niet langer aanzien. Ongeloof over hoe er met asielzoekers wordt omgegaan heeft bij haar de overhand gekregen. Waarom moeten veel mensen in deze azs’s nog altijd zo lang wachten, vraag ze zich af in het fotoboek Wachten.

Maar ze vraagt zich nog veel meer af. Hoe kan het dat ondanks de instelling van een speciale task force van de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, en de belofte om de achterstanden in de asielprocedure weg te werken tal van aanvragen steeds maar blijven liggen? Van den Berg bezoekt en spreekt met asieladvocaten, de IND zelf, de Raad van State en mensen van Vluchtelingenwerk Nederland.

Na haar zoektocht concludeert ze dat mensen in het huidige politieke klimaat zich er nauwelijks meer van bewust zijn dat asiel zoeken een mensenrecht is. Het zoeken van geluk wordt als verwijt gezien. Het idee dat je geluk ook kunt delen ontbreekt helaas. Zo citeert Van den berg de advocate Vivian Oliana die het heeft over de vele verloren jaren die mensen noodgedwongen in de sobere azs’s moeten doorbrengen: “Die jaren zijn verloren voor zowel de asielzoeker als voor de Nederlandse samenleving”.

Van den Berg voorziet dat er over een aantal jaren weer wordt geklaagd dat de asielzoekers van nu niet goed zijn ingeburgerd: “Men vergeet dan alleen dat juist de recente politieke beslissingen stagnatie veroorzaken in hun inburgering. Hoeveel jaren moeten er nog verloren gaan vanwege het grote wantrouwen dat er in de Nederlandse samenleving heerst?”.

Boekenkrant

Het pleidooi en haar teksten van ongeduld, onrust en wanhoop vormen slechts het slotakkoord van een prachtig vormgegeven fotoboek met portretten in zwart wit van mensen die al maanden en soms al jaren binnen de azc’s wachten op berichten over de start en de behandeling van die procedure. Het zijn foto’s die je raken omdat ze in hun eigen beperkte verblijfsruimte zijn genomen en ze met naam en toenaam vertellen over wat hen is overkomen. Zo vertelt  Ali Saber Yaqoub uit Darfur: “Slapen, eten, beetje buiten hangen en weer slapen. Dat is mijn leven”.  Langdurig wachten in onzekerheid kan leiden tot psychische klachten terwijl psychische zorg veelal niet voorhanden is, concludeert Van den Berg na alle fotosessies en interviews. Meer dan de helft van de mensen die ze heeft gefotografeerd en gesproken lijdt aan een depressie en slikt antidepressiva.

De foto’s en interviews worden afgewisseld  met gedichten van Rodaan Al Galidi, die als dichter en schrijver vooral bekend werd door de roman Hoe ik talent voor het leven kreeg. Op literaire wijze onderstreept hij alleen maar Van den Bergs pleidooi om vaart te maken in de afhandeling van de asielaanvragen. Al Galidi zelf kreeg pas na negen jaar een verblijfsvergunning en nadat hij een mooie literatuurprijs van de Europese Unie won, nog zakte voor zijn inburgeringstoets ook.

Vooral een fotoboek dus, waarbij mensen die je niet kent even een gezicht krijgen en je je  inderdaad gaat afvragen waarom deze mensen niet sneller een volwaardiger plaats in onze samenleving kunnen krijgen.

Mona van den Berg heeft haar sporen behoorlijk verdiend als fotograaf en uitgever voor vrijwel alle grote kranten in Nederland, maar ook werkt voor buitenlandse media als The Guardian en  Al Jazeera. Met Wachten heeft ze een indringend beeld gegeven van situaties waar de meeste Nederlanders geen weet van hebben, laat staan er een beeld bij kunnen vormen. Dit fotoboek kan daar hopelijk iets(je) aan veranderen.

Voor het eerst gepubliceerd op De leesclub van alles

De foto’s hier afgebeeld zijn uit het besproken boek.

Boeken van deze Auteur: