Warme aarde, partijdig boek
Wetenschapsjournalist Simon Rozendaal benoemt terechte problemen, maar schetst geen evenwichtig beeld van de uitdagingen van de energietransitie.
[Recensie] Het klimaatdebat is gepolariseerd. Daarom wil de doorgewinterde wetenschapsjournalist Simon Rozendaal (Elsevier) in Warme aarde, koel hoofd, Kanttekeningen bij de energietransitie, een nuchter perspectief op de energietransitie ontvouwen. Rozendaal, die lang aan de menselijke invloed op klimaatopwarming twijfelde, maar inmiddels ook constateert dat de zonnevlekkentheorie tekort schiet, slaagt daar helaas maar half in. Zijn vooringenomenheid druipt regelmatig van de zinnen af. Dat is jammer, omdat het debat een evenwichtige blik zeker kan gebruiken.
Volgens Rozendaal wil Nederland veel te snel van het aardgas af. Aardgas heeft een veel lagere CO2-uitstoot dan olie en kolen, maar wordt ten onrechte over één kam geschoren met andere fossiele brandstoffen. “Het is alsof je uit angst voor leeuwen, tijgers en wolven voor alle zekerheid ook maar de lammetjes doodschiet, want het zijn allemaal zoogdieren,” schrijft Rozendaal. Dat is moeilijk evenwichtig te noemen. Zo neemt hij de Elsevier-lingo over ‘het gasverbod’ over als hij laat zien dat de gebouwde omgeving moeilijk zonder gas te verwarmen is. Warmtepompen met lage-temperatuur-verwarming werken eigenlijk alleen goed in uitstekend geïsoleerde huizen, schrijft Rozendaal terecht. Dat dat nu juist bij uitstek geldt voor bijna energieneutrale nieuwbouwwoningen die sinds vorig jaar niet meer op aardgas worden aangesloten worden, benoemt hij helaas niet. Zo rekent hij uit dat het met een besparing van € 350 per jaar op de energierekening, 200 jaar duurt om de energieneutrale renovatie van bestaande bouw à € 60.000 terug te verdienen. Niet alleen klopt de rekensom niet, maar die € 350 besparing gaat alleen over het gebruik van de warmtepomp en omvat niet de sterk gereduceerde energievraag, die het leeuwendeel van de besparing betekent.
Met kernenergie kan de energietransitie 5 keer zo snel verlopen als met zon en wind, diffuse bronnen, die Rozendaal ongeschikt noemt. Maar dat vergt rationaliteit bij bevolking en beslissers. Rozendaals oproep voor de inzet van prijsvragen om technologische doorbraken te stimuleren is verfrissend. “Haal een miljard af van al het geld dat nu naar subsidie voor inefficiënte technieken gaat en loof prijzen uit voor technieken die wel efficiënt zijn.” Energieopslag, opgevoerde fotosynthese, het is nodig en stimulering is zonder meer zinvol klimaatbeleid.
Vervolgens schermt Rozendaal dan toch weer met een claim als dat 100 % CO2-reductie wereldwijd tot 0,028 graad minder opwarming in 2100 zou leiden: een factor 100 lager dan waar het IPCC op uitkomt. Het klimaatpanel wordt door Rozendaal steeds in de activistische hoek gezet, ook dat is een misser voor wie een evenwichtig boek zegt te willen presenteren.
Rozendaal heeft gelijk dat de energietransitie veel lastiger zal zijn dan vaak wordt voorgesteld. Maar hij schiet uit de bocht als hij vraagt hoe toekomstige generaties zullen terugkijken op het verkwanselen ‘van een substantieel deel van hun erfenis aan beleid waarvan vast stond dat het niet effectief was’, terwijl al sinds het Stern rapport uit 2006 wetenschappers de baten van klimaatbeleid een orde van grootte hoger schatten dan de kosten.
—
Eerder verschenen in TW
