Kinderen over religies
Recensie van Jan von Holleben en Jane Baer-Krause: Wat is de achternaam van God? Nieuwsgierige vragen van kinderen over de wereldreligies.
De schrijvers
Jane Baer-Krause is journalist en mede-initatiefneemster van de website religionen-entdecken.de, een onafhankelijke interreligieuze website voor kinderen. De vragen die in dit boek gesteld worden zijn afkomstig van deze site. Jan von Holleben is fotograaf en vulde meer dan de helft van dit boek met zijn creaties. Verder werkte een team van religie-kenners mee aan de teksten. Alle medewerkers zijn Duits, het betreft hier dan ook een uit het Duits vertaald werk.
Thematiek
De ondertitel zegt het al: het boek bevat nieuwsgierige vragen van kinderen over de wereldreligies. Die vragen variëren van heel serieus en zwaar (‘Waarom bestaat het kwaad?’, ‘Hoe lang duurt eeuwig?’) tot puur informatief (‘Wat is er zo bijzonder aan Jeruzalem?’, ‘Waarom zijn koeien heilig voor hindoes?’) en vaak ook grappig (‘Heeft elke godsdienst een dag om te luilakken?’, ‘Hebben hindoes ook belijdeniscatechisatie?’). De antwoorden leveren vervolgens een hoop informatie over de verschillende religies en de vele foto’s fleuren het geheel op.
Opvallend kenmerk
Een boek over de verschillende religies: dat moet wel hete kost zijn, gezien de dagelijks gevoede angstcultuur die er rond het fenomeen ‘religie’ hangt. Toch slaagt dit boek er in het allemaal erg gezellig te houden, wat ook niet onbegrijpelijk is, gezien de doelgroep (8-12 jaar). De toon is luchtig, rustig en informatief. Verder is het een en al verdraagzaamheid, vrede en wederzijds respect. De foto’s zijn kleurig en vrolijk en dat is ook de bonte wereld van de religies. De hel, godsdienstoorlogen, het feit dat er ‘nog’ geen vrouwelijke paus is – het zijn allemaal religieuze smetjes van voorbijgaande aard.
Uiteraard is het niet verwonderlijk dat dat gebeurt in een boek dat voortkomt uit een interreligieuze website. Maar het is interessant om op te merken welke impliciete keuzes er wel degelijk worden gemaakt in een boek dat pretendeert ‘neutraal’ te zijn. Het boek weigert in een traditie te staan en staat daarmee vanzelfsprekend op het standpunt van een universele rationaliteit. Het is een boek over religies, vanuit het standpunt van de Verlichting.
Typerende zinnetjes
“Waarin je gelooft, beslis je als jongere of volwassene helemaal zelf.” En: “Elke gelovige kan leven zoals hij of zij denkt dat goed is.”
Reden om dit boek niet te lezen
Mooi en belangrijk, die vrijheid voor het individu. Helaas gaat het boek daarmee aan de realiteit van religies voorbij. Dat is aan de ene kant de keiharde realiteit van onderdrukking en indoctrinatie. Tegelijk is dat een noodzakelijke religieuze realiteit: regels, tradities en vormende stevigheid horen er nu eenmaal bij. ‘Macht’ hoort er nu eenmaal bij. Geen religie (en geen mens) zonder beïnvloeding en vormen van uitsluiting. Er is tamelijk weinig in deze wereld wat wij zelf in volstrekte vrijheid bepalen.
Het is een boek vol blije tekstjes en prachtige kleurenfoto’s. Op een gegeven moment gaat dat echt tegenstaan. De foto’s zijn te snoepig en geënsceneerd, vol vrolijke, supergoed geklede, gezonde en van welvaart blakende kinderen.
Eén van de vragen luidt: “Zijn ‘heilige oorlogen’ goede oorlogen?” (antwoord: “Nee”). Wie bedenkt zo’n vraag? Is dat niet gewoon een volwassen vraag waarop de andere volwassene kan antwoorden dat oorlog slecht is? Op de volgende bladzijden staan kinderen afgebeeld die elkaar bekogelen met bloemen. Flower power alom, maar ik heb intussen niets geleerd over de werkelijke dynamiek van religies.
Reden om dit boek wel te lezen
Op informatief vlak doet dit boek prima dienst. Het vertelt prettig, rustig en weloverwogen over allerlei geloofsinhouden van de verschillende religies. Ik kan me voorstellen dat een boek als dit een rol kan spelen in een gesprek over religies in schoolklassen en inderdaad kan bijdragen aan wederzijds begrip.
En ach, wat is er uiteindelijk op tegen: een vrolijke, gekleurde, dialogische, in elkaar geïnteresseerde wereld vol Oililly-kindertjes op scholen waar niet gepest wordt. Libelle meets religion. De wolf legt zich neer naast het lam. En we leefden nog lang en gelukkig.
—
Eerder verschenen in Trouw
