De maan is zo smal dat het lijkt alsof hij zich wil verstoppen voor wat er nu gebeurt
[Recensie] Martine Letterie reisde naar Israël om de kinderen Birnbaum (inmiddels op hoge leeftijd) te ontmoeten en hun verhaal van binnenuit te vertellen.
Wij blijven bij elkaar vertelt het verhaal van Sonni en haar broertjes en zusjes Birnbaum. Zij worden door hun hoogzwangere moeder in 1938 vanuit Berlijn op de trein naar Nederland gezet, in de hoop dat ze daar veilig zullen zijn. Eenmaal in Nijmegen aangekomen blijkt al snel dat de kinderen niet bij elkaar kunnen blijven en in verschillende gezinnen worden ondergebracht. Omdat de kinderen elkaar hevig missen en daar ziek van worden, wordt besloten hen toch bij elkaar te plaatsen in een tehuis in Rijswijk. Daar krijgen Suzi, Zwi en Sonni echter difterie, waardoor ze in het ziekenhuis belanden. Daar blijkt dat hun moeder het naar Nederland gered heeft en hun broertje inmiddels geboren is. Niet veel later weet ook hun vader naar Nederland te komen.
Om samen te kunnen zijn verhuist de familie naar kamp Westerbork. Dat blijkt een werkkamp te zijn. Al snel doet de vader van Sonni de administratie voor de hele barak. Alle volwassenen moeten werken in kamp Westerbork. Sonni leert van een jeugdleider in Westerbork meer over Israël en het verlangen om naar Israël te gaan zal haar vanaf dan niet meer loslaten. Het verhaal vertelt de binnenkant van de zionistische wens terug te keren naar Israël.
Westerbork gaat steeds meer als gevangenis fungeren. En wanneer er steeds meer kinderen zonder ouders het kamp binnenkomen besluiten de ouders van Sonni een weeshuis op te zetten om deze kinderen op te vangen en een kans te geven het kamp te overleven. Maar de aantallen kinderen worden steeds groter en de mogelijkheden om hen te helpen steeds beperkter. En dan beginnen de transporten naar de kampen in het oosten. Sonni’s ouders proberen zoveel mogelijk kinderen uit het weeshuis van de transportlijsten af te krijgen, maar dat lukt niet altijd.
En dan staan ze ook zelf op de lijst, samen met alle kinderen van het weeshuis, naar het kamp in Bergen-Belsen in Duitsland. Ze gaan naar dat kamp omdat de familie op een uitwisselingslijst staat voor Palestina. Maar het is alsof ze in Bergen-Belsen de hel betreden, de bewakers, de honden, het vuil, de ellende, de dood. De familie Birnbaum komt in het Sternlager terecht, een deel van het kamp dat speciaal voor de joden is die op de lijst voor Palestina staan.
“Als ze het Sternlager ziet, begrijpt ze dat er maar één verschil is tussen het Sternlager en de rest van Bergen-Belsen, de hoop.”
De familie probeert, voor zover dat kan, samen met de andere gevangenen nog de Joodse feestdagen te vieren, maar ook dat wordt steeds moeilijker. Wanneer dat – ondanks alles – lukt, geeft dat iedereen hoop. Maar de hoop voor de familie Birnbaum vervliegt wanneer blijkt dat zij niet zijn uitgekozen voor de uitwisseling met Palestina. Het vervolg van het verhaal vertelt hoe de familie Birnbaum uiteindelijk toch in Palestina zal aankomen, maar pas na de oorlog.
Wij blijven bij elkaar is een knap verhaal over de gruwelijke gebeurtenissen in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van de kinderen Birnbaum. Daardoor komt het heel dichtbij en beleef je het als lezer heel intens mee. Maar dat maakt het verhaal ook des te meer aangrijpend. Naar mijn idee is het daarom meer geschikt voor het wat oudere kind.
De auteur
Martine Letterie studeerde na de middelbare school Nederlands in Utrecht. In 1985 studeerde ze af met als hoofdvak Middelnederlandse letterkunde. Na haar studie was ze twaalf en een half jaar lerares Nederlands. In 1999 verscheen haar eerste kinderboek, waarna er nog vele zijn gevolgd. Ze schrijft voornamelijk historische kinderboeken, die gebaseerd zijn op waargebeurde verhalen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
