Kijkje achter het weerbericht
[Recensie] Galilei bouwde een thermoscoop, voorloper van de thermometer en in 1628 bouwde de rector van de Latijnse school in Dordrecht een observatorium op het dak van de school. Voordat de Enkhuizer Almanak bekend werd, was er al de Deventer Almanak. In 1705 verrichtte waterbouwkundige Cruquius drie keer per dag metingen omtrent temperatuur, luchtdruk, vocht en neerslag.
Dit zijn enkele feitjes uit de geschiedenis van het weer waarmee dit boek opent. Het boek heeft een mooie lay-out en is aantrekkelijk geïllustreerd met tekeningen en schilderijen waarop het weer een belangrijke rol speelt zoals het schilderij landschap bij naderend onweer van Willem Roelofs uit de 19e eeuw. Ook zijn er foto’s van voorwerpen zoals een foto van een fraaie barometer uit 1709 die in de zaal van de Staten Generaal in Den Haag hing en een foto van een mooi bewerkte geglazuurde kalender van aardewerk uit het begin van de 18e eeuw.
‘Weermannen’
Interessant is de ontwikkeling van de techniek rond de weervoorspelling en de weerberichten. Deze werden in het begin van de vorige eeuw als te moeilijk ervaren. Mensen als Hans de Jong en Jan Pelleboer hebben door hun verhalende stijl gezorgd voor een grotere toegankelijkheid van het weerbericht. De onlangs overleden Piet Paulusma was ook een fenomeen op dit gebied en dat hij werd gewaardeerd, bleek duidelijk bij zijn afscheid.
Ouderen herinneren zich nog het onpersoonlijke weerbericht op tv: ‘De arm met het krijtje’. Dat werd in de jaren 50 als volgt gemotiveerd: “Het is de bedoeling dat het weerbericht wordt getekend door de onpersoonlijke hand van De Bilt: niemand van ons wil er de schuld van krijgen als het regent” (p. 71).
Muziek
Interessant is het hoofdstuk over het weer als inspiratiebron voor muziek: Vivaldi componeerde zijn prachtige stuk Vier jaargetijden, Haydn schreef Die Jahreszeiten en Schubert Die Winterreise. Maar ook in de lichte muziek speelt het weer een rol: The Doors hadden het nummer Riders in the storm, The Beatles het nummer Here comes the sun en Bob Dylan zong Blowin’ in the wind.
Achtergronden
Er is veel – beknopte maar daardoor zeer toegankelijke – uitleg over het weer van een dag, seizoenen, de jaarlijks wisselende paasdatum, gevoelstemperatuur, wolken, noorderlicht, regenboog, onweer en lucht om maar iets te noemen.
Aardig is de voorspellende waarde van het gedrag van dieren met betrekking tot het weer en actueel is de relatie tussen weer en gezondheid, zoals smog en hooikoorts.
Ook komen er gezegden voorbij zoals deze “Maartse buien die beduien dat de lente aan komt kruien”.
Het huidige weeralarm dateert van 1998 en had in de stormwaarschuwingsdienst van Buys Ballot uit 1864 zijn eerste voorloper. Verder is er aandacht voor de Elfstedentocht en de spreekwoordelijke witte kerst.
Harry Geurts is van jongs af aan geboeid door het weer en had als 10-jarige jongen zijn eerste weerstation. Op de middelbare school kreeg hij een prijs voor zijn idee om het weer een rapportcijfer te geven. Hij is persvoorlichter bij het KNMI geweest.
Weerspiegeld is een boeiend en toegankelijk geschreven boek voor iedereen die in het weer geïnteresseerd is. En zijn we dat niet allemaal?
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
