Trucjes en geforceerde lof
[Recensie] Na een writer’s block van twee jaar komt Renate Dorrestein met Weerwater, een roman geschreven in opdracht van gemeente Almere, waarin de stad letterlijk ‘the place to be’ is. Een allesvernietigende mist doet namelijk de rest van de wereld vervagen. Almere wordt omringd door een denkbeeldige muur. Wat overblijft is een grote hoeveelheid weduwen, een paar honderd ontsnapte gevangenen en een enorme puinhoop.
Na de ramp komt het besef dat de hele gestructureerde samenleving met al haar normen en waarden is weggevallen. Alle verhoudingen staan op scherp. Het is ieder voor zich. Dorrestein – die optreedt als hoofdpersonage – krijgt als stadsschrijver de opdracht om alles op te schrijven wat er vanaf de ramp gebeurt. Dat geldt niet alleen voor de leuke dingen, maar vooral voor de akelige dingen.
Tot waanzin gedreven
Wat er in Weerwater gebeurt, is natuurlijk erg ongeloofwaardig. Maar dat geeft niets. De emoties van de personages, zoals de wanhoop na de ontdekking van de mistbank, zijn namelijk wel heel herkenbaar dankzij het sterke inlevingsvermogen waarmee Dorrestein ze beschrijft. Bovendien krijgen de personages door deze heftige emoties verruimende inzichten, waar je zelf ook lering uit kunt halen:
“Het heeft één groot voordeel om in een wereld te leven die niet perfect is: je hoeft zelf ook niet volmaakt te zijn. […] Hier word je niet depressief als je de uitzondering bent die het niet redt, want niemand redt het hier.”
Bekende trucjes
Helaas worden er ook verschillende schrijverstrucjes gebruikt. Zo verwijst Dorrestein in het begin van het verhaal vaak vooruit naar het leven nadat de mistbank is opgetrokken met zinnen als: ‘Ik bel je. Dat heeft geen mens hier al jaren meer gezegd. Er zijn zoveel dingen waarvoor we tegenwoordig een moord zouden doen.’ Een ander voorbeeld is: ‘En met dat laatste begon het vrouwenoverschot in Almere. Maar nu loop ik op de zaken vooruit.’ Zo zijn er – vooral in het eerste deel van de roman – nog tientallen vergelijkbare zinnen te vinden. Ze doen denken aan passages uit een slecht geschreven thriller en daardoor voelt het verhaal vaak clichématig aan.
Omdat het moet
En dan zijn er ook nog de passages waarin Dorrestein over Almere vertelt. Deze hebben veel weg van lofredes. Ze blijft maar benadrukken dat Almere echt niet zo saai is als iedereen denkt. Verschillende keren wijst ze er ook op dat deze relatief jonge stad een van de weinigen is die zelfonderhoudend kan zijn, mocht het erop aankomen:
“Land uit zee winnen, polders bemalen, iets uit niets creëren en dan bebouwen, met huizen en torenflats, met viaducten en windmolens; snelwegen aanleggen, bossen aanplanten en natuurgebieden ontwikkelen en daar edelherten en grote grazers introduceren. Zelf bedacht, zelf gepland, zelf achter de tekentafel vormgegeven. Eigenhandig uitgevoerd. […] Zo bekeken was Almere bij een wereldwijde calamiteit beslist kanshebber voor een volgende ronde.”
Maar Dorrestein maakt het te bont met de enorme hoeveelheid aan complimenten. De lof komt geforceerd over en er is duidelijk aan te zien dat de roman is geschreven in opdracht van het stadsbestuur van Almere. Het verhaal heeft op die momenten meer weg van een toeristenfolder dan van een onafhankelijke roman.
Ondanks de overdreven lof voor Almere en de overdaad aan clichés is Weerwater niet volledig mislukt als roman. Het verhaal is vrij spannend en sluit naadloos aan op de huidige ideeën over de vergankelijkheid van de wereld. Maar het springt er niet uit. Deze roman gaat herinnerd worden om zijn verhaal, maar niet om zijn literaire kwaliteiten.
—
