Tweehonderd jaar Scheveningen-Bad achter de schermen
[Recensie] Toen Constantijn Huijgens in de zeventiende eeuw zich inzette om de Scheveningse Weg (Zee-straet) aangelegd te krijgen, dacht hij vooral aan het belang van de aanvoer van verse vis voor de stad. De duinpaden die tot dan toe gebruikt werden om de verbinding tussen Den Haag en Scheveningen te onderhouden werden regelmatig onder gestoven door opwaaiend zand. De tocht was zwaar. De vis was al minder vers wanneer hij eindelijk in de stad aan kwam. In een tijd zonder koelinstallaties (al had Huygens zelf op zijn buiten een zogenaamde ijskamer) en met een groeiend aantal monden te voeden in Den Haag was de vis uit de Noordzee belangrijk.
Maar al gauw ontdekten de welgestelden het plezier van deze weg. Hij was breed, ze breed dat men er met twee koetsen elkaar kon passeren. Het was de eerste verharde weg buiten de bebouwde kom in de Republiek. Langs de weg verschenen buitens en een tochtje naar de zee in Scheveningen werd een geliefde vrijetijdsbestedeling.
Toch duurt het nog tot het begin van de negentiende eeuw voor Scheveningen een officiële badplaats wordt. De bouw van het Kurhaus vormt daarin een markant punt. Op ongeveer tien minuten wandelen van het vissersdorp Scheveningen opent Jacob Pronk in 1818 een eenvoudig, houten badhuis. Hier kan het publiek zijn voordeel doen met de geneeskrachtige werking van het zeewater. Voorname gasten uit heel Europa komen ervoor naar Scheveningen. Zij laten zich ook meteen de genoegens van het opbloeiende uitgaansleven goed smaken.
Afgelopen zomer werd tweehonderd jaar Scheveningen-Bad gevierd met een rijk cultureel programma. Onderdeel van de viering is zeker ook het verschijnen van een dik, zwaar en toch niet al te duur boek bij uitgeverij Scriptum in samenwerking met het lokale museum Muzee. Het kreeg de titel Welkom aan de kust.
Het aardige van dit boek is dat het niet alleen aan de badplaats, maar ook aan de culturele fusie van badplaats en vissersdorp aandacht besteed. Een keur aan onderwerpen wordt met foto’s en tekst in de herinnering teruggeroepen. Badvrouwen, badmannen, ezeltjes- en struisvogeldrijvers, hotel- en strandexploitanten, restauranthouders, artiesten, autodealers, huisdieren en dirigenten. Plannenmakers en architecten komen eveneens voorbij. Net als luchtvaartpionier Anthony Fokker die het strand als start- en landingsbaan gebruikte, Louis Davids, Bloemen-Bertha, leden van Balkanorkesten en een wereldster als Richard Tauber en Josephine Baker.
Scheveningen is niet alleen een Haags fenomeen, maar heeft landelijke weerklank, net als een oude toeristenplaats als Valkenburg. De pier, de tram naar Scheveningen en de popconcerten in de Kurzaal, het jazzfestival North Sea Jazz, ooit hier begonnen en de discussie over de inrichting van boulevard en de bebouwing langs de kust, het staat er allemaal in.
Dit boek lijkt me onmisbaar voor iedere salontafel in Scheveningen, maar er zullen waarschijnlijk in het hele land liefhebbers zijn voor een boek zo vol anekdotes en weetjes, foto’s en herinneringen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
