Ineens ben je ziek, chronisch ziek
[Recensie] Iedereen is weleens ziek: een verkoudheid of griep in de winter, een keer iets verkeerds gegeten, hoofdpijn. Je brengt een paar dagen in bed door, slaapt veel en een boek en een tv-serie verder voel je je krachten toenemen en kan je weer verder met je leven. Maar terwijl je zo ziek in bed ligt, vraag je je soms af of het wel echt over zal gaan. Je voelt je zo beroerd… wat als dit zo blijft?
Stel dat je Clay zou zijn. Op de dag van de diagnose ben je nog opgelucht. Je hebt Q-koorts opgelopen tijdens een bezoek aan de kinderboerderij. Je klachten komen door een bacterie. Je stelt je dus niet aan! Een deel van de patiënten herstelt echter niet en daar ben je er eentje van. De vermoeidheid blijft. Je raakt je vriendin en je vrienden kwijt, want je kunt weinig meer. Als je opstaat, voelt het alsof je niet hebt geslapen. In het begin lukt het nog om elke dag naar buiten te gaan, maar waarom zou je dat nog doen als je zo moe blijft en er geen zicht op herstel is? Bovendien heb je pijn, vooral in je heup. Pijnstillers helpen maar een beetje. Artsen kunnen niets voor je doen behalve je een cursus aanbieden waar je leert te ontspannen.
Welkom in het rijk der zieken heeft korte hoofdstukken die afwisselen tussen twee dimensies van Clays leven: herinneringen van korter en langer geleden en een schijnbare fantasiewereld waarin Clay terecht is gekomen. Daar loopt hij met Susan en zijn lichaam, zonder hoofd en heel zwaar. Maar hij moet het meenemen en er goed voor zorgen, ook al heeft hij geen idee waar ze heen gaan. Deze wereld is een treffende metafoor om te laten zien wat er écht gebeurt in het leven van iemand die chronisch ziek is. Soms is er een sprankje hoop: misschien zal dit me helpen om beter te worden… maar het is vooral een zware tocht en niemand weet de weg.
Als zieke lijkt het alsof je in een andere wereld leeft. Gesprekken met gezonde mensen worden anders:
“Hun woorden hebben een ander gewicht, je weegt wat ze zeggen en bevindt het te licht omdat het uit gezonde lichamen komt; lichamen die hier misschien nog uren zullen staan en wijn drinken om te praten over de ongemakken die hun alledaagse problemen met zich meebrengen, alleen jij weet dat ze in een waanwereld leven, alleen jij ziet dat hun problemen geen echte problemen zijn, alleen jij weet dat er maar één ding echt belangrijk is in het leven: het vermogen je lichaam te vergeten.”
In een stukje dat Clay op een forum leest wordt het lichaam vergeleken met een baby, die huilt maar niet kan zeggen waarom.
Hanna Bervoets merkt op dat alle boeken en films over ziekte eindigen met de dood of herstel, maar dat het nooit over chronische ziekten gaat. Dat is niet helemaal waar, want er zijn boeken over astma, coeliakie, migraine en tinnitus en laten we ook psychiatrische aandoeningen niet vergeten. Meestal gaan die verhalen over mensen die leren om met hun aandoening te leven en toch zin aan hun bestaan te geven. Bij het lezen van dit boek ben ik heel benieuwd hoe afloopt met Clay: is er voor hem ook hoop? Of hoort hij bij degenen die het niet volhouden?
Ze heeft lang nagedacht in welke vorm ze over chronische ziekte zou kunnen schrijven, een thema dat in haar eigen leven ook een grote rol speelt. Ik vind deze vertelvorm erg geslaagd. Met dit boek heeft ze zichzelf weer overtroffen.
—
Eerder verschenen op Lalageleest
