"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De diamant van Banjarmasin

Zondag, 4 oktober, 2020

Geschreven door: Arend van Dam
Artikel door: Nico Voskamp

Wetenswaardige maar minder spannende bundel

[Recensie] Het is Kinderboekenweek 2020 en zoals elk jaar hoort daar het Kinderboekenweekgeschenk bij. Arend van Dam schreef het, Anne Stalinski maakte de illustraties erbij en samen houden ze zich aan het thema ‘En toen’.

Schrijven over geschiedenis is bij Arend van Dam in goede handen. Hij is een gekend auteur in het Nederlandse kinderboekenschrijverslandschap. Eén van zijn recente titels is Hoe fel de zon ook scheen, een prachtboek met verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Hij laat in die bundel subtiel zien dat een oorlog niet zwart/wit, goed/fout is, maar een geniepige wisseling van de macht die veel mensen nog lang na een oorlog ongelukkig maakt.

Zo’n boek is ‘De diamant van Banjarmasin’ niet. In zijn voorwoord legt hij van Dam uit dat hij acht verhalen bundelt die allemaal gaan over reizen. Mensen komen en gaan, en komen ergens terecht waar ze hopen welkom te zijn. Een zowel oeroud als zeer actueel thema, dat van Dam hier alleen belicht vanuit de (lang) verledentijd. Wat een beetje een gemiste kans is: over hedendaagse vluchtelingen valt ook genoeg te vertellen maar oké, we gaan lezen.

Het eerste verhaal is niet zo boeiend, meer een inleiding: een dagboekverhaal over zijn eigen jeugd. Een andere gaat over helden zoals Anton de Kom die niet alleen een oorlogsheld was, maar ook een aan-de-kaak-steller van het lot van slaven met een indrukwekkend boek: ‘Wij slaven van Suriname’. In Suriname zelf probeerde hij later de armoede te bestrijden, maar werd rap naar Nederland gestuurd omdat ze die ‘oproerkraaier’ liever kwijt waren. Ook is hij bekend geworden van zijn verhalen over de slimme spin Anansi.

Dans Magazine

Verder brengt van Dam de reis van de Mayflower tot leven. Op dat schip voeren de Pilgrim Fathers, een groep fanatiek religieuze mensen, naar Amerika voor een nieuw leven. Helaas bleek Amerika niet ongerept: ook daar werden mensen al onderdrukt en misbruikt. Ze ontmoeten Squanto, een indiaan die door de Engelsen vier jaar eerder van zijn vrijheid beroofd en tot slaaf gemaakt werd. .

Alles wat je leest is waargebeurd en laat zien hoe onverschillig men met zoiets als mensenrechten omging/omgaat. Enkele verhalen lopen voor de hoofdrolspelers niet altijd goed af. Met list en bedrog bijvoorbeeld, weet een hertog in ‘Het toernooi van ridder Jan’ zich een hele provincie toe te eigenen. En zoals van Dam het zelf noemt, het ‘roofverhaal’ van de diamant van Banjarmasin, zegt al genoeg over hoe de diamant van eigenaar verwisselde.

Hoe solide gecomponeerd de verhalen ook zijn, het geheel maakt een wat rommelige indruk. Er is geen echt verbindende schakel, behalve dat ‘reizen’ er een rol in speelt, en de doorleesdrive ontbreekt soms. Sommige jonge lezertjes zullen moeten doorbijten om het eind te halen. Het dwingende thema lijkt hier de creativiteit in de weg te hebben gezeten en zorgt voor een aardig maar niet spectaculair boek.

Ook verschenen op Nico’s recensies